Nhà nước và báo chí đồng hành cùng doanh nghiệp
Năm 2025 là một năm đặc biệt đối với Việt Nam, đánh dấu nhiều sự kiện trọng đại: kỷ niệm 80 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Giới Công Thương (13/10/1945), 21 năm Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10/2004) và 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925).
Những dấu mốc lịch sử này không chỉ là dịp để ôn lại truyền thống mà còn là thời điểm để nhìn nhận, đánh giá và củng cố mối quan hệ giữa ba trụ cột: Chính phủ, Doanh nghiệp và Báo chí.
Trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội, đặc biệt là tại TP.HCM – trung tâm kinh tế đầu tàu của cả nước, vai trò của báo chí và truyền thông trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Bài báo cáo này đi sâu phân tích thực trạng, thách thức và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về báo chí, truyền thông, từ đó thúc đẩy doanh nghiệp, doanh nhân phát triển bền vững và đóng góp vào sự thịnh vượng chung của đất nước.
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh: Kim chỉ nam cho mối quan hệ Nhà nước – Doanh nghiệp – Báo chí
Tư tưởng Hồ Chí Minh về doanh nhân và báo chí vẫn vẹn nguyên giá trị, là kim chỉ nam định hướng cho sự phát triển hiện tại và tương lai. Trong bức thư gửi Giới Công Thương Việt Nam năm 1945, Bác Hồ đã khẳng định vai trò tiên phong của doanh nhân trong công cuộc "kiến thiết quốc gia" và cam kết "Chính phủ, nhân dân và tôi sẽ tận tâm giúp đỡ". Người nhấn mạnh tinh thần "tự lực, tự cường", làm giàu không chỉ vì lợi ích cá nhân mà còn để "phụng sự Tổ quốc", đóng góp vào sự phát triển kinh tế dân tộc.
Đồng thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng luôn đề cao vai trò của báo chí. Người xem báo chí là một công cụ sắc bén để tuyên truyền tinh thần yêu nước, khích lệ đổi mới sáng tạo, định hướng dư luận và xây dựng chuẩn mực đạo đức kinh doanh. Báo chí không chỉ phản ánh hoạt động kinh tế mà còn góp phần xây dựng niềm tin xã hội, đảm bảo sự minh bạch và công bằng.
Trong kỷ nguyên kinh tế số hiện nay, tư tưởng của Bác tiếp tục định hướng cho doanh nhân Việt Nam: cạnh tranh hiệu quả phải đi đôi với trách nhiệm xã hội, xây dựng văn hóa doanh nghiệp và hội nhập bền vững. Mối quan hệ giữa Nhà nước – Doanh nghiệp – Báo chí phải là mối quan hệ hỗ trợ, đồng hành và giám sát để bảo vệ quyền lợi chính đáng, đảm bảo sự phát triển hài hòa.
2. Vai trò của Quản lý nhà nước về Báo chí và Truyền thông trong kỷ nguyên số
Trong bối cảnh TP.HCM được xác định là trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại của cả nước, nơi tập trung gần 200 cơ quan báo chí và hàng trăm ngàn doanh nghiệp, công tác quản lý nhà nước về báo chí và truyền thông giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Quản lý nhà nước không chỉ giúp báo chí phản ánh trung thực, khách quan, mà còn củng cố niềm tin của xã hội và nhà đầu tư. Việc thực thi nghiêm túc các văn bản pháp luật như Luật Báo chí, Luật An ninh mạng, Luật Doanh nghiệp giúp ngăn chặn tin giả, thông tin sai lệch, bảo vệ uy tín và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp. Hơn nữa, quản lý nhà nước còn kiến tạo một hành lang pháp lý minh bạch, khuyến khích báo chí đồng hành cùng doanh nghiệp trong xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại và kết nối thị trường.
Đặc biệt, trong kỷ nguyên công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI), công tác quản lý phải được đổi mới, ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả. Việc sử dụng dữ liệu lớn (Big Data), AI để giám sát thông tin, phân tích xu hướng dư luận và phát hiện tin giả giúp bảo vệ doanh nghiệp, đồng thời hỗ trợ chính quyền và báo chí kịp thời nắm bắt các vấn đề xã hội nổi cộm.
3. Thực trạng tại TP.HCM: Thành công và những thách thức
Với vai trò là đầu tàu kinh tế, TP.HCM đã đạt được những kết quả tích cực trong việc quản lý và định hướng báo chí, truyền thông để phục vụ phát triển kinh tế. Báo chí đã trở thành một công cụ hiệu quả trong việc quảng bá thương hiệu, đồng hành cùng các startup đổi mới sáng tạo, và lan tỏa văn hóa doanh nghiệp tích cực.
Tuy nhiên, song hành cùng sự phát triển là những hạn chế và thách thức.
Thứ nhất, về cơ chế pháp lý: Dù có các văn bản quy định, việc thực thi còn chồng chéo, thiếu sự phối hợp. Chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe, dẫn đến một số trường hợp vi phạm tái diễn, làm giảm niềm tin của doanh nghiệp vào môi trường truyền thông lành mạnh.
Thứ hai, sự lan truyền thông tin sai lệch: Các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, YouTube vừa là cơ hội, vừa là thách thức lớn. Tốc độ lan truyền tin giả, thông tin tiêu cực quá nhanh đã tạo ra những cuộc khủng hoảng truyền thông, khiến nhiều doanh nghiệp phải tốn kém chi phí lớn để xử lý.
Thứ ba, xu hướng thương mại hóa báo chí: Áp lực lợi nhuận từ quảng cáo khiến một bộ phận báo chí, đặc biệt là báo mạng điện tử, chạy theo thông tin giật gân, thiếu kiểm chứng. Hiện tượng "báo chí tống tiền" dù đã được xử lý nhưng vẫn là mối lo ngại, ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh của các doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thứ tư, hạn chế trong liên kết và hỗ trợ: Nhiều cơ quan báo chí chủ yếu đưa tin sự kiện, chưa phát huy vai trò phân tích dữ liệu, dự báo xu hướng thị trường hay tư vấn chiến lược truyền thông cho doanh nghiệp. Điều này khiến doanh nghiệp chưa khai thác hết giá trị gia tăng từ báo chí và truyền thông.
Thứ năm, thách thức từ cạnh tranh và chuyển đổi số: Sự bùng nổ của công nghệ đặt ra yêu cầu mới cho cả báo chí và doanh nghiệp. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chưa có chiến lược truyền thông số bài bản. Các cơ quan báo chí cũng thiếu nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) để đổi mới và thích ứng kịp thời.
4. Giải pháp: Hướng tới sự phát triển bền vững
Để khắc phục những hạn chế và phát huy hiệu quả quản lý nhà nước về báo chí, truyền thông, TP.HCM cần triển khai một cách đồng bộ các giải pháp trên các trụ cột: pháp lý, quản lý, đạo đức và công nghệ.
Một là, hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế phối hợp: Cần đẩy nhanh quá trình sửa đổi Luật Báo chí 2025, đồng thời rà soát và điều chỉnh các văn bản liên quan để tạo sự đồng bộ. Thiết lập một cơ chế phối hợp rõ ràng, hiệu quả giữa Sở Văn hóa và Thể thao TP, Hội Nhà báo TP, Hiệp hội Doanh nghiệp TP trong việc quản lý và xử lý khủng hoảng truyền thông. Áp dụng các chế tài mạnh hơn đối với hành vi vi phạm.
Hai là, kết nối Nhà nước - Báo chí - Doanh nghiệp: Cần tổ chức các buổi đối thoại định kỳ, hội thảo chuyên đề về truyền thông doanh nghiệp để tạo không gian trao đổi thông tin, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc cung cấp thông tin chính xác cho báo chí. Xây dựng các kênh thông tin chính thống đa nền tảng để làm cầu nối tin cậy giữa chính quyền, báo chí và cộng đồng doanh nghiệp.
Ba là, nâng cao đạo đức nghề báo và trách nhiệm xã hội: Tăng cường đào tạo về báo chí số, truyền thông đa phương tiện. Đặc biệt, phải thực hiện nghiêm túc quy tắc ứng xử giữa báo chí và doanh nghiệp: khách quan, minh bạch và vì lợi ích chung của cộng đồng.
Bốn là, ứng dụng công nghệ số, AI và dữ liệu lớn: Triển khai một hệ thống giám sát thông tin đa kênh (báo chí, mạng xã hội) để phát hiện tin giả, đánh giá tác động truyền thông và phân tích xu hướng dư luận. Ứng dụng AI và Big Data sẽ hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng chiến lược truyền thông thông minh, chủ động ứng phó với rủi ro.
Năm là, xây dựng chính sách hỗ trợ thương hiệu và hội nhập quốc tế: TP.HCM cần có các chương trình truyền thông thương hiệu mạnh mẽ, gắn với các sản phẩm, dịch vụ chủ lực và các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Đồng thời, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc quảng bá thương hiệu, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế.
Kết luận
Qua nghiên cứu và phân tích, có thể khẳng định rằng báo chí và truyền thông không chỉ là "cầu nối thông tin" mà còn là động lực phát triển, đồng hành cùng doanh nghiệp. Khi được quản lý hiệu quả, báo chí sẽ trở thành một sức mạnh mềm, giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, lan tỏa giá trị văn hóa, và nâng cao năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế.
Doanh nhân cần phải gắn kết lợi ích cá nhân với lợi ích quốc gia – dân tộc, không ngừng sáng tạo và phụng sự xã hội. Báo chí phải giữ vững tính trung thực, khách quan và nuôi dưỡng tinh thần trách nhiệm cộng đồng. Đây chính là kim chỉ nam để định hướng các chính sách quản lý trong kỷ nguyên số.
Khi quản lý nhà nước về báo chí, truyền thông tại TP.HCM được thực hiện hiệu quả, sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh và phát triển bền vững, góp phần hiện thực hóa khát vọng "Tự lực – Đổi mới – Phụng sự quốc gia", đưa đất nước tiến bước vững chắc trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.