Chi tiết 7 di tích kiến trúc, lịch sử cấp thành phố mới được xếp hạng
Mới đây, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Trần Thị Diệu Thúy đã ký quyết định xếp hạng 7 di tích cấp thành phố. Việc công nhận này không chỉ bảo tồn giá trị lịch sử, kiến trúc mà còn góp phần làm phong phú thêm bản đồ du lịch văn hóa của Thành phố mang tên Bác.
7 di tích vừa được xếp hạng có 5 di tích lịch sử và 2 di tích kiến trúc nghệ thuật. Đây là những công trình mang dấu ấn đặc biệt trong quá trình hình thành và phát triển của Sài Gòn – Gia Định xưa.
UBND TP yêu cầu Sở Văn hóa và Thể thao, UBND các phường, xã liên quan thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.
Năm di tích lịch sử
Theo đó, Đình Tân Phước được xếp hạng di tích cấp tỉnh, TP có địa chỉ số 254/4 đường Âu Cơ, phường Tân Hòa).
Theo một số tư liệu thì Đình Tân Phước từ khi hình thành đình nằm trên một gò đất cao, chung quan có nhiều cây đa cổ thụ, tỏa bóng mát rợp cả khu đất. Đây là vị trí trung tâm ấp, thuận tiện cho việc đi lại. Đình Tân Phước trước kia có sắc phong của vua Tự Đức năm 1982 nhưng thất lạc sắc phong khi đình được sử dụng làm cơ sở cách mạng chống thực dân Pháp từ năm 1940.
Đối với nhân dân Phường 9, quận Tân Bình (cũ), Đình Tân Phước là công trình biểu tượng cho thiết chế văn hóa tín ngưỡng, là hồn cốt người dân ấp Tân Phước, xã Phú Thọ Hòa, tỉnh Gia Định thuở xưa và cũng là nơi chứa đựng, lưu giữ những chứng tích lịch sử gắn liền với công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước qua hai thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ xâm lược.
Trường THPT Ernst Thalmann toạ lạc tại số 8 Trần Hưng Đạo, P.Bến Thành, trước đây từng là nơi xuất phát phong trào đấu tranh chống Mỹ cứu nước đầu tiên của nhân dân Miền Nam ở thời điểm năm 1950.
Trong chặng đường lịch sử đấu tranh chống xâm lăng của nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn, tính từ ngày thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam (3/2/1930) đến ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975) không thể quên được đỉnh cao của cuộc đấu tranh của nhân dân ở đây với phong trào chống Mỹ đầu tiên nổ ra tại sân trường Tôn Thọ Tường (nay là trường THPT Ernst Thalmann) vào ngày 19/3/1950. Đó là ngày Cố Luật sư Nguyễn Hữu Thọ đã đọc bài diễn văn mang tính lịch sử, lên án mạnh mẽ tội ác của thực dân Pháp, đồng thời kêu gọi tinh thần đoàn kết của trí thức, học sinh, sinh viên và nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
Khu tưởng niệm Vườn Cau Đỏ (phường Thới An) khánh thành vào năm 2010, là công trình được xây dựng nhằm tưởng nhớ công lao và tinh thần chiến đấu kiên cường của bộ đội và nhân dân nơi đây.
Trong 2 cuộc kháng chiến cứu nước, địa danh Vườn Cau Đỏ bao quanh là các xã Nhị Bình, Quới Xuân, Thạnh Lộc, Tân Thới Hiệp và Đông Thạnh. Đây là nơi có nhiều vườn cau, cây trái sum suê, xưa kia là vùng đất đầm lầy, kênh rạch chằng chịt.
Trong chiến tranh ở đây cau mọc thành từng đám nên gọi là “Vườn Cau”, còn màu “đỏ” của địa danh “Vườn Cau Đỏ” không chỉ đơn thuần là màu sắc của thân cau bị ngả màu do tàn phá ác liệt của chiến tranh mà còn mang ý nghĩa là những hy sinh xương máu của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, nhân dân đã ngã xuống mảnh đất này.
Ngày nay, Khu tưởng niệm Vườn Cau Đỏ trở thành điểm đến được nhiều người dân và du khách lựa chọn, đặc biệt là mỗi dịp kỷ niệm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Hằng năm, nơi đây đón hơn 5.000 lượt khách đến tham quan, học tập lịch sử truyền thống. Đây cũng là địa chỉ được chính quyền địa phương và các cơ quan, trường học lựa chọn làm nơi tổ chức các buổi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, học sinh, sinh viên.
Căn cứ của Tỉnh ủy Chợ Lớn, Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn (khu Vườn Thơm, đường Trương Văn Đa, xã Bình Lợi) là nơi đã diễn ra nhiều cuộc hội họp, đưa ra những quyết sách quan trọng trong lãnh đạo kháng chiến của Tỉnh ủy Chợ Lớn, Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn.
Từ năm 1946, Huyện ủy Trung Quận thuộc Tỉnh ủy Chợ Lớn đã xây dựng làng căn cứ đầu não kháng chiến của tỉnh Chợ Lớn và thành phố Sài Gòn. Đây còn là nơi tập trung nhiều cơ quan, là nơi đặt trường Mác - Lê-nin đầu tiên của tỉnh.
Tháng 11/1947, tại căn cứ Vườn Thơm, Hội nghị Thành ủy Sài Gòn – Chợ Lớn được triệu tập. Tại Hội nghị này đồng chí Nguyễn Văn Linh chính thức được bầu làm Bí thư Thành ủy. Vào giữa năm 1948, đồng chí được điều động về Xứ ủy công tác, đồng chí Lê Văn Sĩ được chỉ định thay đồng chí làm Bí thư Thành ủy.
Cũng nằm trong danh sách xếp hạng di tích lịch sử cấp thành phố, Đình thần Phú An (địa chỉ hẻm 108 đường Võ Duy Ninh, phường Thạnh Mỹ Tây) mang đậm nét kiến trúc truyền thống của đình làng Nam bộ, thờ các vị thần gắn liền với tín ngưỡng dân gian đời sống tinh thần của người Việt.
Hai di tích kiến trúc nghệ thuật
Đền thờ họ Trương và Khu mộ ông bà Trương Minh Thành (82/5 Lý Thường Kiệt và ở hẻm 102 Lý Thường Kiệt, phường Hạnh Thông). Đây là nơi thờ cúng tổ tiên dòng họ Trương Minh – bao gồm các nhân vật nổi bật như Thượng thư Bộ Lễ Trương Minh Thành (Thành Tín hầu), Thượng thư Bộ Hộ Bình Thành bá Trương Minh Giảng, cùng hậu duệ thế hệ tiếp theo. Đền thờ mang các đặc điểm điển hình của lăng mộ hợp chất dành cho các vị quan đại thần thời Nguyễn, vào giai đoạn nửa đầu thế kỷ 19. Hiện đền thờ còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị như bài vị, liễn đối, hoành phi, bao lam, chân đèn.
Công viên Khu mộ cổ Gò Quéo (đường Võ Chí Công, phường Bình Trưng) là quần thể 17 ngôi mộ cổ thuộc địa phận phường Bình Trưng Đông, Quận 2, TP.HCM, bao gồm hai ngôi mộ đặc biệt của Tả tham tri Phạm Quang Triệt và mộ Tổng đốc Ninh Thái Phạm Duy Trinh, đều làm quan dưới triều Nguyễn. Hai tấm bia mộ hiện được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam TP.HCM.
Khu mộ cổ Gò Quéo có tổng diện tích khoảng 14.000 m2, được xây dựng trước năm 1802 (căn cứ vào hai chữ “Việt cổ” trên một số bia mộ), đây là khu nghĩa địa của cư dân người Việt hình thành tương đối sớm trong quá trình Nam tiến mở nước và tiếp tục chôn cất người chết đến năm Tân Hợi 1851. Khu mộ có không gian thoáng đãng, phía Bắc có đất ruộng, còn lại giáp với nhà dân và vườn, cát bồi.