Tạo miễn dịch cho mẹ giúp phòng bệnh hô hấp RSV ở trẻ
Việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai được xem như một biện pháp quan trọng nhằm bảo vệ trẻ nhũ nhi trong giai đoạn đầu đời.
Đây là chia sẻ của các chuyên gia tại Hội thảo chuyên đề "Tiêm chủng cho phụ nữ mang thai hiện nay tại Việt Nam và trên thế giới".
Hội thảo do Công ty TNHH Pfizer Việt Nam phối hợp cùng Hội Phụ sản Việt Nam (VAGO) tổ chức, nằm trong khuôn khổ của Hội nghị Sản phụ khoa Toàn quốc lần thứ hai năm 2025.
Hơn 100.000 trẻ dưới 5 tuổi mất vì RSV
Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh và trẻ em trên toàn cầu là các bệnh về đường hô hấp dưới cấp tính do virus hợp bào hô hấp (RSV).
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ ra rằng hầu như tất cả trẻ em đều đã từng bị nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi 8 . Năm 2019, có khoảng 33 triệu ca nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính liên quan đến RSV.
Trong khi đó, mỗi năm, RSV khiến hơn 3,6 triệu trẻ phải nhập viện và cướp đi sinh mạng hơn 100.000 trẻ dưới 5 tuổi, trong đó 97% ca tử vong xảy ra tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, nơi khả năng tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế.
RSV còn là tác nhân gây ra các bệnh lý từ viêm đường hô hấp trên nhẹ đến nhiễm trùng đường hô hấp dưới nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.
Tạo miễn dịch cho mẹ giúp bảo vệ trẻ trong 6 tháng đầu đời
Thầy thuốc nhân dân, PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang - Trưởng khối Sản, Bệnh viện Hùng Vương, Chủ nhiệm bộ môn Sản phụ khoa, Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch, cho biết nhập viện do RSV tập trung nhiều nhất trong 3-6 tháng đầu đời, bất kể tuổi thai khi sinh.
Nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV ở trẻ sơ sinh có thể gây di chứng ngắn hạn và dài hạn như viêm tiểu phế quản, viêm phổi, thở khò khè, viêm tai giữa cấp, nhiễm trùng hô hấp dưới tái phát, suy giảm chức năng phổi và hen suyễn.
"Hiện nay, những tiến bộ khoa học đã giúp đáp ứng nhu cầu y tế chưa được giải quyết, thông qua việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai nhằm tạo kháng thể đặc hiệu đa dòng, bảo vệ trẻ sơ sinh trong suốt 6 tháng đầu đời", TTND.PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang chia sẻ.
Các chuyên gia giải thích khi mang thai, những thay đổi về sinh lý và hệ miễn dịch khiến thai phụ dễ mắc bệnh truyền nhiễm, tạo gánh nặng sức khỏe cho cả mẹ, thai nhi và trẻ sơ sinh.
Trong khi đó, những tháng đầu đời là giai đoạn trẻ sơ sinh dễ mắc các bệnh truyền nhiễm do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, lúc này tiêm chủng trực tiếp thường kém hiệu quả. Trẻ chủ yếu dựa vào kháng thể thụ động từ mẹ để bảo vệ cơ thể cho đến khi có thể hình thành miễn dịch chủ động.
Chính vì vậy, việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai được xem là giải pháp then chốt, giúp bảo vệ trẻ ngay từ khi chào đời qua cơ chế kháng thể mẹ truyền sang thai nhi.
Kháng thể được tạo ra ở mẹ không chỉ cao hơn kháng thể tự nhiên mà còn duy trì ít nhất 6 tháng sau sinh, góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh và tử vong do nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh.
Biện pháp quan trọng để bảo vệ trẻ nhũ nhi
GS.TS.BS Nguyễn Viết Tiến - Chủ tịch Hội Phụ sản Việt Nam, cũng cho biết việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai hiện được nhiều tổ chức y tế lớn, trong đó có Hội Y học Dự phòng Việt Nam, đề xuất như một biện pháp quan trọng nhằm bảo vệ trẻ nhũ nhi trong giai đoạn đầu đời.
Trong đó, các giải pháp giúp dự phòng RSV là một hướng đi mới giúp giảm gánh nặng bệnh tật ở nhóm trẻ sơ sinh – đối tượng có nguy cơ cao nhất mắc RSV nặng và tử vong.
Theo bác sĩ, mặc dù mang lại lợi ích sức khỏe rõ rệt, việc tạo miễn dịch dự phòng RSV cho thai phụ vẫn gặp nhiều rào cản. Điển hình như một nghiên cứu được thực hiện tại miền Nam nước Anh cho thấy có đến 88% phụ nữ mang thai không có hoặc chỉ có rất ít kiến thức về bệnh này.
Vì thế, nhân viên y tế cần giữ vai trò then chốt trong tư vấn, giáo dục cộng đồng và đặc biệt là các bậc làm cha mẹ, về RSV và những biến chứng nguy hiểm, cũng như thực tế hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu ngoài chăm sóc hỗ trợ.
"Việc tạo miễn dịch RSV trong thai kỳ giúp truyền kháng thể qua nhau thai, bảo vệ trẻ ngay từ khi chào đời và kéo dài ít nhất đến 6 tháng tuổi", GS.TS.BS Nguyễn Viết Tiến nhấn mạnh.
BS.CKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Trung tâm Tiêm chủng VNVC, cho biết hiện đã có 60 quốc gia phê duyệt các giải pháp dự phòng RSV cho phụ nữ mang thai nhằm bảo vệ trẻ sơ sinh.
Trong bản cập nhật mới nhất của WHO năm 2025, tổ chức này cân nhắc sử dụng các biện pháp để dự phòng bệnh đường hô hấp dưới do RSV gây ra ở trẻ sơ sinh.
Ông Darrell Oh - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Pfizer Việt Nam, cho biết Pfizer Việt Nam luôn chung tay cùng cộng đồng và đội ngũ y tế trong nỗ lực phòng ngừa và điều trị các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt ở những nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh.
"Chúng tôi rất vinh dự đồng hành cùng Hội Phụ sản Việt Nam để các chuyên gia cập nhật kiến thức y khoa về phòng bệnh do virus hợp bào hô hấp (RSV) và tầm quan trọng của phương pháp dự phòng trong thai kỳ, từ đó hỗ trợ nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân viên y tế.
Với sứ mệnh đem đến những đột phá thay đổi cuộc sống bệnh nhân, chúng tôi cam kết sẽ tiếp tục mang đến những giải pháp khoa học tiên tiến, góp phần bảo vệ sức khỏe mẹ và bé ngay từ những ngày đầu đời", ông Darrell Oh chia sẻ.