Nhiều lợi thế để ĐHQG TP.HCM thí điểm mô hình đô thị thông minh

Ngày 8/8, tại TP.HCM, ĐHQG TP.HCM phối hợp với Bộ Xây dựng và UBND TP.HCM tổ chức tọa đàm khoa học với chủ đề "Đô thị thông minh - Khung pháp lý và lộ trình triển khai".

Đề xuất thí điểm mô hình đô thị thông minh tại ĐHQG TP.HCM

Tại tọa đàm, PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc ĐHQG TP.HCM - cho biết Nghị quyết số 57 xác định mục tiêu thúc đẩy phát triển đô thị thông minh, gắn với đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Với vai trò là một đại học đóng trên địa bàn TP.HCM, ĐHQG TP.HCM chủ động phối hợp với lãnh đạo thành phố và Bộ Xây dựng tổ chức tọa đàm, nhằm tiếp thu ý kiến từ các chuyên gia, nhà khoa học.

"Khu đô thị ĐHQG TP.HCM đã cơ bản hoàn thiện về hạ tầng, với quy mô hơn 100.000 sinh viên đang học tập và sinh sống. Trên cơ sở đó, ĐHQG TP.HCM đề xuất được tiên phong triển khai thí điểm mô hình đô thị thông minh. ĐHQG TP.HCM đã bắt đầu nghiên cứu và có những bước chuẩn bị ban đầu để hình thành mô hình đô thị thông minh theo các chuẩn mực tiên tiến", PGS.TS Vũ Hải Quân chia sẻ.

Theo ông Lê Hoàng Trung - Phó Cục trưởng Cục Phát triển đô thị - Bộ Xây dựng, đô thị thông minh là một phương thức phát triển đô thị đang được các quốc gia trên thế giới quan tâm.

Ông Trung kiến nghị việc triển khai phát triển đô thị thông minh tại TP.HCM nên rà soát, ban hành Đề án phát triển đô thị thông minh, ưu tiên hoàn thiện nền tảng cho phát triển đô thị thông minh, đặc biệt là hệ thống dữ liệu quy hoạch và phát triển đô thị trên nền GIS làm cơ sở để thông minh hóa công tác quy hoạch đô thị và quản lý quy hoạch.

Tại tọa đàm, ông Trương Trung Kiên - Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM - nhấn mạnh việc xây dựng đô thị thông minh là yêu cầu tất yếu, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển bền vững của TP.HCM.

Theo ông Kiên, sau sáp nhập, tổng diện tích TP.HCM hiện nay lên đến hơn 6.700 km². Quy mô đô thị lớn đòi hỏi một hệ thống quản trị hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả điều hành, giám sát và phục vụ người dân.

Thời gian qua, TP.HCM đã tập trung triển khai nhiều giải pháp ứng dụng công nghệ trong xây dựng đô thị thông minh và đạt được những kết quả bước đầu khả quan. Thành phố đã đưa vào hoạt động Trung tâm điều hành đô thị thông minh, với các chức năng theo dõi, điều phối giao thông và hạ tầng đô thị. Nhờ đó, tình trạng ùn tắc giao thông tại một số khu vực đã giảm từ 10 - 15%, góp phần cải thiện đáng kể thời gian di chuyển của người dân. Bên cạnh đó, TP.HCM cũng từng bước thiết lập cơ sở dữ liệu dùng chung.

Kinh nghiệm quốc tế

Tại tọa đàm, GS.TS Denvid Lau - Kiến trúc và Kỹ thuật Xây dựng, Phó Giám đốc Học viện Đổi mới sáng tạo, Đại học Thành phố Hong Kong - chia sẻ rằng Hong Kong (Trung Quốc) là một trong những khu vực có mật độ dân số cao nhất thế giới, với khoảng 6.800 người/km². Tình trạng giao thông ùn ứ đã trở thành một "điểm nghẽn" lớn, tốc độ trung bình vào giờ cao điểm buổi sáng trên các tuyến đường chính chỉ đạt khoảng 18 km/h, gây thiệt cho nền kinh tế.

Trước thực trạng này, chính quyền Hong Kong đã triển khai chiến lược "Định hướng đô thị thông minh 2.0", với mục tiêu làm rõ định hướng chiến lược phát triển là trao quyền cho công tác quản trị đô thị bằng công nghệ và thúc đẩy phát triển bền vững dựa trên dữ liệu.

Theo GS.TS Denvid Lau, các mục tiêu cốt lõi đến năm 2030 gồm phát triển hạ tầng, dịch vụ công, cải thiện đời sống người dân và tối ưu hoá môi trường. Trong đó, đạt tỷ lệ phủ sóng 5G khu vực lên đến 99% và xây dựng một mạng lưới cảm biến IoT trên toàn lãnh thổ; 80% thủ tục hành chính có thể thực hiện mà không cần rời khỏi nhà, tốc độ phản hồi trong lĩnh vực y tế tăng 40%,...

Theo đó, chiến lược này được triển khai qua 5 trụ cột: giao thông thông minh, đời sống thông minh, môi trường thông minh, chính quyền thông minh và kinh tế thông minh.

GS.TS Denvid Lau cho biết, một trong những điểm sáng với hệ thống đèn giao thông thông minh là 300 ngã tư lớn trên toàn Hong Kong đã triển khai các máy điều khiển tín hiệu thích ứng AI, tự động điều chỉnh thời gian dựa trên dữ liệu lưu lượng giao thông theo thời gian thực (cập nhật mỗi 5 phút), giúp giảm thời gian trễ vào giờ cao điểm buổi sáng đến 18%.

Dẫn chứng tại Singapore, PGS.TS Trần Minh Triết - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG TP.HCM - cho biết Singapore là quốc đảo nhỏ bé với chỉ 5,9 triệu dân đang là "ngọn cờ đầu" trong cuộc đua đô thị thông minh, khi xếp hạng 5 toàn cầu theo IMD Smart City Index 2025.

Mặc dù chiếm tỷ lệ dân số không lớn, Singapore đóng góp đến 25% GDP cả nước và giữ vững mức độ sẵn sàng số ở mức cao. Kinh nghiệm của Singapore khẳng định: muốn trở thành đô thị thông minh, cần có kế hoạch tổng thể rõ ràng và đầu tư bền bỉ theo thời gian.

Võ Liên