Xây dựng trung tâm tài chính cần tuân thủ pháp luật quốc tế, tạo niềm tin cho nhà đầu tư

Ngày 14/7, tại TP.HCM, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, Văn phòng UBND TP.HCM, Sở Tài chính, Sở Ngoại vụ và Công ty Đầu tư Nhà nước TP.HCM tổ chức hội nghị tập huấn “Kỹ năng quản lý, điều hành, giám sát và giải quyết tranh chấp hướng đến thành lập trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP.HCM”.

Định hướng phát triển sản phẩm riêng biệt

Phát biểu tại chương trình, ông Nguyễn Văn Dũng - Phó Chủ tịch UBND TP.HCM bày tỏ sự ấn tượng về những thành tựu của Trung tâm Tài chính quốc tế Astana (AIFC) của Kazakhstan. Với vị trí là trung tâm tài chính hàng đầu ở khu vực Đông Âu và Trung Á và các thành tựu nổi bật như xây dựng và phát triển AIFC Tech Hub, sàn giao dịch quốc tế Astana (AIX), sàn giao dịch tài sản kỹ thuật số, cơ chế sandbox của Fintech Lab, Học viện AIFC.

Theo ông Nguyễn Văn Dũng, TP.HCM nằm ở trung tâm khu vực Đông Nam Á, không những dễ dàng kết nối với các trung tâm tài chính lớn trong khu vực mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương và trao đổi vốn quốc tế. Hệ thống giao thông của Thành phố, với cảng biển và sân bay quốc tế, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo dòng chảy hàng hóa và dịch vụ tài chính xuyên biên giới.

Về kinh tế, TP.HCM chiếm tỷ trọng khoảng 23% trong GDP cả nước và là trung tâm của nhiều ngành kinh tế trọng điểm như tài chính, công nghệ và dịch vụ. Đồng thời, TP.HCM cũng là nơi tập trung nhiêu ngân hàng, công ty chứng khoán, tổ chức tài chính, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của một trung tâm tài chính quốc tế. Tốc độ chuyển đối số trong lĩnh vực công nghệ tài chính thuộc vào loại cao nhất trong khu vực và thế giới, kèm với đó là chi phí giao dịch trong hệ thống tài chính thấp hơn so với các trung tâm tài chính của thể giới.

Bên cạnh đó, nguồn nhân​​ lực chất lượng cao cũng là một điểm mạnh của TP.HCM. Với dân số trẻ, được đào tạo bài bản từ các trường đại học hàng đầu và các chương trình hợp tác quốc tế, thành phố có khả năng cung cấp lực lượng lao động phù hợp cho ngành tài chính và công nghệ. Hơn nữa, sự hiện diện của các startup trong lĩnh vực Fintech cũng là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ trong tài chính, giúp TP.HCM nhanh chóng thích nghi với các xu hướng toàn cầu.

Lãnh đạo TP.HCM cho biết, Thành phố đang bước vào giai đoạn tăng tốc với quy mô không gian được mở rộng, trong đó việc xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế theo Nghị quyết số 222 của Quốc hội chính thức có hiệu lực vào ngày 1/9/2025 đang được triển khai quyết liệt.

“Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam đặt tại TP.HCM sẽ có định hướng phát triển sản phẩm riêng biệt, phát huy thế mạnh của Thành phố và sẽ cùng hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu, nâng tầm vị thế của Việt Nam trong mạng lưới tài chính toàn cầu gắn với động lực tăng trưởng kinh tế”, ông Nguyễn Văn Dũng nhấn mạnh.

Cần tuân thủ thông lệ quốc tế, tạo niềm tin cho nhà đầu tư

Ông Renat Bekturov - Thống đốc Trung tâm Tài chính Quốc tế Astana (AIFC) đánh giá cao tiềm năng khi xây dựng trung tâm tài chính của Việt Nam tại TP.HCM. Theo ông, Việt Nam đang có tốc độ tăng trưởng cao hơn so với nhiều quốc gia trong khu vực, trong đó lĩnh vực ngân hàng đã bắt đầu thâm nhập sâu vào đời sống người dân.

Theo ông Renat Bekturov, việc ban hành luật để thành lập trung tâm tài chính là bước đi hết sức quan trọng. Đây là cơ sở pháp lý để xây dựng lòng tin cho các nhà đầu tư và các chủ thể tham gia thị trường.

Khi thiết lập một trung tâm tài chính, ông Renat Bekturov cho rằng, phải tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế nhằm đảm bảo mọi người tham gia đều hiểu và chấp nhận “luật chơi” chung. Trong giai đoạn đầu, việc thu hút các nhà đầu tư, định chế tài chính sẽ gặp nhiều khó khăn và trung tâm tài chính có thể cần sự hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước do chưa có nguồn thu ổn định. Đây là thực tế mà Kazakhstan đã trải qua.

Một yếu tố không thể thiếu để bảo đảm hoạt động trung tâm tài chính là thiết lập “lưới an toàn” pháp lý. Ông Renat Bekturov cho biết tại AIFC, một hệ thống tòa án độc lập được thành lập để xử lý các tranh chấp tài chính, tạo dựng lòng tin cho nhà đầu tư.

"Khi các quyết định của tòa án được tin tưởng, rủi ro trong hoạt động kinh doanh sẽ được giảm thiểu đáng kể", ông Bekturov nói.

Đặc biệt, trong thời gian đầu, AIFC đã mời các công dân Anh có chuyên môn cao làm thẩm phán để điều hành tòa án, một hình thức “nhập khẩu chuyên môn” mang tính chiến lược.

Ông Bakhtiyar Tleubekov - Tổng giám đốc điều hành AIFC khẳng định, để vận hành hiệu quả một trung tâm tài chính quốc tế, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phía Chính phủ, đặc biệt về mặt luật pháp. Theo ông, điều quan trọng khi xây dựng trung tâm tài chính là vấn đề của pháp lý. Nếu không có nền tảng pháp lý vững chắc, mọi hoạt động đều khó phát triển bền vững.

Hiện AIFC thu hút hơn 4.000 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực đa dạng như tài chính, trí tuệ nhân tạo, thương mại… Một trong những yếu tố quan trọng giúp tạo ra sức hút này là việc AIFC ứng dụng hệ thống thông luật của Anh, kết hợp với các chuẩn mực pháp lý quốc tế để xây dựng một nền tảng pháp lý chặt chẽ, minh bạch và thân thiện với nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài.

Bên cạnh nền tảng pháp lý, AIFC còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thành lập, vận hành và phát triển thông qua một hệ sinh thái năng động và linh hoạt. Ông Bakhtiyar Tleubekov chia sẻ AIFC đã định hình môi trường hoạt động rõ ràng, có định hướng cho các doanh nghiệp, chuyên gia và nhà đầu tư quốc tế, đồng thời tích cực ứng dụng công nghệ số và phát triển hạ tầng số để hỗ trợ tối đa cho hoạt động kinh doanh.

“Chúng tôi chú trọng đầu tư vào các sản phẩm tài chính tiên tiến và cam kết duy trì một hệ thống pháp lý độc lập. Mỗi khi xây dựng một sản phẩm pháp lý mới, chúng tôi đều đặt tiêu chí phù hợp với nhu cầu thị trường và không xung đột với pháp luật chung”, ông Bakhtiyar Tleubekov nhấn mạnh.

Cần định vị rõ trung tâm tài chính quốc tế

Tại chương trình, TS. Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM - nhấn mạnh sự tương đồng giữa Kazakhstan và Việt Nam trong quá trình xây dựng trung tâm tài chính.

TS Vũ cho biết: "Để triển khai đề án trung tâm tài chính quốc tế, các chuyên gia đã nghiên cứu, học hỏi từ nhiều mô hình trên thế giới, trong đó đòi hỏi một mức độ tương đồng nhất định về bối cảnh phát triển kinh tế và công nghiệp".

Cũng theo TS Vũ, TP.HCM đang thảo luận việc hướng tới định vị là trung tâm tài chính quốc tế cụ thể như thế nào, có thể là Đông Nam Á, Đông Á,... Để làm được điều này cần xác định rõ phân khúc, vị trí định vị, từ đó xây dựng phương thức, chính sách phù hợp và xác lập thị trường ngách đặc thù.

Dẫn chứng từ Trung tâm Tài chính Quốc tế Astana (AIFC), ông cho biết mô hình này đã phát huy hiệu quả trong việc phát triển công nghiệp tài chính trên nhiều lĩnh vực như bảo hiểm, kế toán, kiểm toán… Các trung tâm tài chính hiện đại đều gắn chặt với đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và đặc biệt là khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech).

Về khía cạnh pháp lý, TS Vũ đặt vấn đề: “Khi nhà đầu tư sử dụng hệ thống tòa án để giải quyết tranh chấp, liệu họ có đủ tin tưởng không? Chúng ta cần lắng nghe và học hỏi kinh nghiệm quốc tế về khung pháp lý để tăng cường niềm tin từ cộng đồng nhà đầu tư”.

Ông Vũ cũng nhấn mạnh đến bài toán quy hoạch và quản lý không gian trung tâm tài chính của TP.HCM, trong đó toàn bộ khu Thủ Thiêm được định hướng là hạt nhân trung tâm tài chính.

"Cần xác định rõ ranh giới của trung tâm tài chính, trong và ngoài khu vực này sẽ có phương thức quản lý, làm sao để vừa phát huy tiềm năng, vừa kiểm soát tốt rủi ro", TS Vũ nói thêm.

Võ Liên