Dùng dầu ăn chăn nuôi làm thực phẩm cho người có thể gây ung thư, suy gan, thận

Vụ việc hàng chục nghìn tấn dầu ăn giả dùng cho chăn nuôi bị đóng chai, dán nhãn dầu ăn và tuồn vào thị trường thực phẩm cho người tiêu dùng khiến dư luận không khỏi bàng hoàng. Từ góc nhìn khoa học, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ - Chuyên gia về sinh học phân tử ngành y học từng công tác tại Viện Nghiên cứu ung thư quốc gia City of Hope (California, Mỹ) nhận định, hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, mang tính tích lũy lâu dài.

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ nhấn mạnh, không thể đánh đồng khái niệm dầu dùng cho chăn nuôi mà gia súc vẫn sống, thì người ăn vào cũng chẳng sao. Vấn đề nằm ở chỗ tiêu chuẩn chất lượng được quy định khác xa giữa dầu dùng cho vật nuôi và dầu ăn dành cho người.

Ví dụ, dầu ăn cho người được kiểm soát chặt chẽ với các chỉ số kỹ thuật: Chỉ số peroxide (PV) ≤ 10 meq O₂/kg; Acid béo tự do (FFA) ≤ 1%. Trong khi đó, dầu dùng cho chăn nuôi không có quy định giới hạn cụ thể cho các chỉ số này, hoặc có nhưng với mức cho phép cao hơn nhiều lần. Đ

Đặc biệt, các kim loại nặng như Cadmium giới hạn trong dầu ăn người là 0.05–0.1 mg/kg, nhưng trong dầu dùng cho vật nuôi có thể tới 1.0 mg/kg (cao hơn gấp 10–20 lần). Giới hạn Chì cho người thường là ≤ 0.1 mg/kg, trong khi dầu chăn nuôi có thể lên tới 10 mg/kg (cao hơn gấp 100 lần)

Điều này giải thích vì sao nhiều dầu “thô” hoặc tinh chế sơ cấp vẫn có thể dùng cho thức ăn gia súc, không thấy tác hại rõ ràng lên sức khỏe của gia súc trong vòng đời ngắn, nhưng nó hoàn toàn không an toàn nếu đưa vào cơ thể người.

Trong công nghệ thực phẩm, dầu ăn cho người bắt buộc phải trải qua quá trình tinh luyện nghiêm ngặt nhằm loại bỏ tạp chất, cặn bẩn, axit béo tự do, peroxide, aldehyde; đồng thời được khử màu, khử mùi và bổ sung các vi chất cần thiết như vitamin A và D để đảm bảo an toàn sinh học và giá trị dinh dưỡng.

Ngược lại, dầu dùng trong thức ăn chăn nuôi thường là dầu ép thô hoặc đã qua sử dụng, không trải qua quá trình loại bỏ các hợp chất oxy hóa và không được kiểm soát nghiêm ngặt về các thành phần độc hại. Chúng có thể chứa các gốc tự do gây tổn thương tế bào, peroxide và aldehyde là tác nhân viêm mạn tính và ung thư, kim loại nặng có khả năng tích tụ trong gan và thận, cũng như các chất phụ gia công nghiệp không nằm trong danh mục được phép sử dụng cho thực phẩm người.

“Nói tóm lại, dầu dùng cho chăn nuôi không bao giờ được phép sử dụng làm thực phẩm cho người, kể cả gián tiếp hay trực tiếp. Nguy cơ không nằm ở "ăn vài lần có chết không", mà ở việc tích lũy độc chất trong cơ thể qua thời gian và gây nên những căn bệnh tiềm tàng cho người sử dụng trong thời gian dài như ung thư, suy gan, suy thận”, Tiến sĩ TS. Nguyễn Hồng Vũ nhấn mạnh.

Ngày 25/6, Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) đưa ra khuyến cáo các bếp ăn tập thể và đơn vị cung cấp suất ăn cảnh giác với dầu chế biến, sau khi phát hiện đường dây sản xuất hàng chục nghìn tấn dầu giả từ thực phẩm chăn nuôi.

Khuyến cáo được đưa ra sau khi Công an tỉnh Hưng Yên triệt phá đường dây sản xuất và tiêu thụ dầu ăn giả quy mô lớn của Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food. Theo cơ quan điều tra, công ty này nhập khẩu dầu thực vật dùng cho sản xuất thức ăn chăn nuôi, sau đó làm giả nhãn mác thành dầu ăn mang thương hiệu OFOOD để đưa ra thị trường dùng cho người. Số lượng dầu giả đã bán lên tới hàng chục nghìn tấn, chủ yếu phân phối đến các bếp ăn công nghiệp, nhà hàng và làng nghề chế biến thực phẩm.

Đại diện Cục An toàn Thực phẩm cho rằng số dầu giả này "nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng". Dầu dùng trong chăn nuôi bản chất là dầu thô được ép từ nguyên liệu như lạc, đậu tương nhưng chưa trải qua quá trình tinh lọc đầy đủ. Loại dầu này có thể chứa nhiều tạp chất và độc tố không phù hợp cho con người sử dụng. Nếu ăn phải loại dầu này trong thời gian dài, người dùng có nguy cơ đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe như ngộ độc, tổn thương gan, thận, tích lũy các chất độc hại trong cơ thể, thậm chí tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính...

Trong diễn biến liên quan, sáng 26/6, đại diện Cục Công nghiệp cho biết Bộ Công Thương chưa cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm đối với Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food và chưa nhận được báo cáo về hành vi sản xuất, tiêu thụ.

Theo đại diện Cục Công nghiệp, việc gắn nhãn dầu thực vật dùng cho người là hành vi gian lận về bản chất hàng hóa. Hành vi này tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng và xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng