Góc khuất những người kết nối thông tin nhà trường – nhà báo

Từ chỗ không có nhân sự chuyên trách, nhiều trường đại học, cao đẳng đã xây dựng được đội ngũ truyền thông riêng, thậm chí hình thành cả phòng, trung tâm truyền thông độc lập. Họ là những người lo các công việc tổ chức họp báo, kết nối thông tin giữa nhà trường với các phóng viên, chụp ảnh, viết tin bài, quản trị mạng xã hội... góp phần quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh, thương hiệu của nhà trường.

Bỡ ngỡ và bén duyên

Chia sẻ về cơ duyên đến với công việc kết nối giữa nhà trường và báo chí, TS. Đỗ Hữu Nguyên Lộc – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM (UEF) cho biết: “Hơn 10 năm trước, khi tôi vừa về công tác tại UEF, đội ngũ truyền thông của trường còn khá mỏng, trong khi nhu cầu kết nối với báo chí, tham gia tư vấn tuyển sinh và định hướng nghề nghiệp cho học sinh lại rất lớn. Vì vậy, những giảng viên có khả năng giao tiếp tốt thường được huy động hỗ trợ”.

Ban đầu chỉ tham gia với vai trò hỗ trợ, nhưng càng gắn bó, TS. Lộc càng nhận thấy truyền thông giáo dục là một công việc giàu ý nghĩa – không chỉ lan tỏa hình ảnh, giá trị của nhà trường, mà còn giúp học sinh và phụ huynh có thêm cơ sở để đưa ra lựa chọn học tập đúng đắn.

“Từ chỗ hỗ trợ, công việc ‘kết nối’ dần trở thành một phần trong công tác của tôi. Vừa là giảng viên, vừa là cầu nối giữa nhà trường với báo chí – đó là một hành trình tôi cảm thấy vinh dự được đồng hành. UEF luôn chú trọng truyền thông và xây dựng được mạng lưới kết nối rộng rãi. Với tôi, sự hợp tác với báo chí không đơn thuần là PR, mà là trách nhiệm chia sẻ thông tin chính xác, minh bạch và có giá trị cho cộng đồng”, TS. Lộc chia sẻ.

Mặc dù đến nay đã trở thành “cao thủ” trong công tác truyển thông, ThS Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh & Truyền thông Trường Đại học Công Thương TP.HCM (HUIT) vẫn nhớ như in những ngày đầu tiên chập chững bước vào công tác truyền thông. Vốn xuất thân là giảng viên môn Toán, từng là Phó khoa Cơ bản, ông Sơn bắt đầu công việc truyền thông vào năm 2011 với rất nhiều bỡ ngỡ. "Tôi còn nhớ, lần đầu tiên trả lời phỏng vấn của một phóng viên về công tác tuyển sinh, tôi run vô cùng vì chưa từng gặp phóng viên trước đó. Tôi cũng chưa hiểu gì nhiều về tư vấn tuyển sinh. Nhưng thời gian trôi qua, công việc này đã dạy tôi nhiều điều và tôi yêu luôn nghề truyền thông, tư vấn tuyển sinh này..." – ông Sơn chia sẻ

Tương tự, ông Nguyễn Thành An, Giám đốc Trung tâm Quan hệ Doanh nghiệp và Hỗ trợ sinh viên Trường ĐH Luật TP.HCM (Ulaw) cũng bén duyên với truyền thông từ công việc tổng hợp, văn phòng. Học ngành Luật, làm việc ở nhiều mảng hành chính, ông An nhanh chóng nắm bắt công việc truyền thông khi được phân công. Ông An chia sẻ: "Truyền thông trong trường đại học khá đặc thù vì phải làm tất cả từ viết, biên tập đến đôi khi đóng vai trò 'tổng biên tập'. Tôi học hỏi rất nhiều từ các nhà báo, phóng viên, biên tập viên để tạo ra sản phẩm truyền thông chất lượng trong môi trường giáo dục…".

Với sự tín nhiệm của lãnh đạo, ông An đã xây dựng Ban Truyền thông Ulaw với thành viên là sinh viên được đào tạo nghiệp vụ cơ bản từ các nhà báo chuyên nghiệp. Nhờ đó, các sản phẩm truyền thông "made by sinh viên" tiệm cận yêu cầu của báo chí chính thống.

Tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM (HCMUTE), Phòng Truyền thông được thành lập từ năm 2016 – là một trong những phòng truyền thông đầu tiên trong hệ thống trường công lập. Nhà trường còn đầu tư phòng studio, hệ thống livestream và kênh truyền hình UTETV hoạt động mạnh mẽ trên các nền tảng như Facebook, YouTube, Instagram.

ThS Lê Việt Tiên, Phó phòng Truyền thông HCMUTE (cựu sinh viên của trường) chia sẻ: "Tôi xuất phát là cán bộ hỗ trợ sinh viên, sau đó được giao phụ trách thông tin tuyên truyền. Công việc truyền thông rất năng động, đòi hỏi theo sát mạng xã hội, xử lý thông tin kịp thời và làm việc với báo chí. Dù gặp khó khăn do thiếu kinh nghiệm, nhưng nhờ sự hỗ trợ của đồng nghiệp, tôi ngày càng vững vàng hơn…".

Tổ chức, đào tạo và chuyên nghiệp hóa đội ngũ

ThS Nguyễn Thị Bích Ngọc, Trưởng Ban Truyền thông Trường ĐH Quốc tế (ĐHQG TP.HCM) cho biết: "Ở mảng truyền thông nội bộ, chúng tôi xây dựng mạng lưới truyền thông mini với sự tham gia của cán bộ, giảng viên các đơn vị trong trường như khoa, bộ môn, trung tâm. Mỗi đơn vị cử một người hỗ trợ truyền thông, tạo thành hệ thống cộng tác viên vừa chuyên trách, vừa kiêm nhiệm".

Để mạng lưới hoạt động hiệu quả, Ban Truyền thông tổ chức các khóa bồi dưỡng ngắn hạn về viết tin, chụp ảnh, biên tập nội dung, quản lý mạng xã hội. Tuy mục tiêu là tổ chức hàng năm, nhưng do khối lượng công việc lớn, 6 năm qua mới thực hiện được ba khóa. Bên cạnh đó, Ban còn xây dựng quy trình, quy định cụ thể về đăng tải thông tin trên các nền tảng chính thức. Các đơn vị được đăng nội dung lên website riêng nhưng phải tuân theo chuẩn mực chung do Ban hướng dẫn; các kênh truyền thông cấp trường như website chính, fanpage Facebook, Zalo, LinkedIn... do Ban trực tiếp vận hành.

"Tất cả bài viết đều được gửi về Ban để rà soát, hiệu chỉnh. Trưởng Ban chịu trách nhiệm cuối cùng trước khi đăng tải. Đó là cách chúng tôi đảm bảo tính chính xác, đồng bộ, phù hợp với chiến lược truyền thông của nhà trường" – ThS Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh.

ThS Nguyễn Thị Mến, Trưởng phòng Tuyển sinh và Truyền thông Trường ĐH Văn Lang (VLU) có hơn 15 năm kinh nghiệm truyền thông, cho biết lợi thế lớn của chị là nền tảng về văn học, ngôn ngữ giúp dễ dàng chạm đến cảm xúc và thấu cảm với đối tượng cần truyền thông. "Tôi yêu công việc này và với VLU, tôi luôn tìm thấy những câu chuyện hay, những cảm xúc thật cần được kể. Đó là cơ duyên và may mắn lớn với tôi"- chị Mến chia sẻ.

Dù vậy, chị Mến cũng thừa nhận công việc truyền thông thay đổi rất nhanh, đòi hỏi liên tục cập nhật xu hướng và làm mới sản phẩm. Chị cho biết: "Cách đây 10 năm, tôi không biết IMC, IBC là gì, nhưng giờ đây team của tôi làm cả vlog, sitcom, livestream, sản phẩm trendy... Mỗi ngày đều là sự học hỏi...".

Theo ThS Nguyễn Thị Mến, truyền thông trong trường học còn đối diện khó khăn đặc thù: cảm giác đơn độc. Bởi không phải ai cũng hiểu và công nhận vai trò của truyền thông. "Chúng tôi thường xuyên phải giải thích công việc của mình. Tuy nhiên, tôi luôn yêu cầu team đánh giá hiệu quả truyền thông bằng chỉ số cụ thể, dựa trên hiệu quả tiếp nhận thực tế, không cảm tính…" – chị Mến chia sẻ.

Truyền thông giáo dục trong chuyển đổi số

Công tác truyền thông trường học những năm gần đây đã khác trước rất nhiều. Hầu hết các trường đại học hiện nay đều đã có fanpage chính thức, kênh YouTube riêng, tài khoản TikTok, Instagram, Zalo OA và website đa ngôn ngữ.

Đánh giá về sự phát triển của công tác truyền thông trong bối cảnh số hóa và mạng xã hội, TS. Đỗ Hữu Nguyên Lộc (UEF) cho rằng: “Thực tế hiện nay, truyền thông giáo dục đã thay đổi rất lớn – cả về nội dung, hình thức lẫn cách tiếp cận. Trước đây, giảng viên chủ yếu đứng lớp, còn sinh viên thì tự tìm đến trường. Nhưng ngày nay, nếu nhà trường và giảng viên không chủ động giới thiệu, lan tỏa giá trị của mình trên các nền tảng truyền thông thì rất khó để tạo dấu ấn trong môi trường giáo dục cạnh tranh ngày càng gay gắt”.

Theo TS. Lộc, mạng xã hội và các nền tảng số hiện nay như Facebook, TikTok, YouTube, báo điện tử, livestream tư vấn… đã trở thành những “giảng đường mở” – nơi học sinh, phụ huynh tiếp cận thông tin và hình thành ấn tượng đầu tiên về một trường đại học. Nhận thức rõ điều này, UEF đã chủ động phối hợp với nhiều cơ quan báo chí, truyền thông nhằm truyền tải các thông tin định hướng ngành học, hướng nghiệp đến học sinh phổ thông và phụ huynh.

“Đây không đơn thuần là hoạt động quảng bá, mà là một bước chuyển mạnh mẽ của công tác truyền thông – từ truyền thống sang hiện đại, từ một chiều sang tương tác. Mối quan hệ giữa nhà trường và báo chí cũng không còn đơn thuần là ‘cung cấp – đưa tin’, mà là sự đồng hành để lan tỏa những câu chuyện tích cực, những tấm gương sinh viên, những mô hình đổi mới giáo dục. Trong kỷ nguyên số, vai trò kết nối giữa giáo dục và truyền thông không thể tách rời. Khi thông tin đến đúng người, đúng lúc và đúng cách, thì giá trị giáo dục mới thực sự lan tỏa sâu rộng”, TS. Lộc nhấn mạnh.

Tương tự, ThS Phạm Thái Sơn (HUIT) cũng cho rằng, công tác truyền thông trong các trường đại học hiện nay đã chuyển mình mạnh mẽ so với thời điểm 2012-2013. Trước kia chủ yếu dựa vào báo in, nay mạng xã hội và các công cụ số trở thành kênh chủ lực để xây dựng hình ảnh và kết nối cộng đồng. HUIT hiện có đội ngũ 6 người chuyên trách truyền thông và hơn 100 sinh viên cộng tác viên thuộc hai ban. Họ chia ra làm từng mảng: kỹ thuật, xây dựng ý tưởng, viết nội dung cho TikTok, Facebook, Zalo, YouTube, Threads, Instagram; quay phim, chụp ảnh...

"Ngày nay, người làm truyền thông phải hiểu tâm lý số đông và kể chuyện hấp dẫn để lan tỏa hình ảnh nhà trường. Truyền thông không chỉ dừng ở cung cấp thông tin mà còn là cầu nối cảm xúc giữa nhà trường với phụ huynh, học sinh và xã hội" – ThS Sơn chia sẻ.

Tại Trường ĐH Luật TP.HCM, ông Nguyễn Thành An cho biết, đơn vị đã xây dựng chiến lược truyền thông giai đoạn 2025-2030, trong đó khai thác mạnh chuyển đổi số. Ulaw hiện diện trên hầu hết các nền tảng xã hội lớn và đang mở rộng nội dung sang video, infographic, podcast, livestream... nhằm tăng trải nghiệm, tương tác với sinh viên, phụ huynh và cựu sinh viên. "Truyền thông chính thống của Ulaw phải nhanh, mạnh để lan tỏa thông tin tích cực, hạn chế tin giả và nâng cao uy tín nhà trường".

Theo ThS Nguyễn Thị Bích Ngọc (IU), yếu tố then chốt để truyền thông trường học phát triển là tạo sự thấu hiểu và đồng hành của tất cả thành viên trong trường. Một cây làm chẳng nên non. Công tác truyền thông là của tất cả mọi người. Nếu 100 giáo viên, 1000 sinh viên, 1000 phụ huynh cùng chia sẻ một thông tin tử tế thì hiệu quả lan toả còn lớn hơn nhiều lần việc chạy quảng cáo.

Chị Ngọc nhấn mạnh: "Thông tin thực tế, minh bạch sẽ được công chúng đón nhận hơn là những quảng cáo màu mè. Truyền thông hiệu quả là khi mọi người cùng nhau lan tỏa giá trị tốt đẹp, chung tay bảo vệ hình ảnh nhà trường, đồng thời chủ động ngăn ngừa khủng hoảng thông tin trong thời đại kỹ thuật số…".

Công việc của anh Lộc, anh Sơn, anh An, chị Ngọc, chị Tiên, chị Mến… là một góc khuất nhỏ trong cái bao la của công tác truyền thông ở trường học. Họ có thể không được biết đến rộng rãi như ban giám hiệu, không được sinh viên reo hò như các giảng viên “hot”, nhưng chính những người làm truyền thông trường học đang âm thầm góp phần xây dựng và gìn giữ hình ảnh của nhà trường. Họ không chỉ “ghi lại những gì đang diễn ra”, mà còn “tạo ra điều đáng để ghi lại”.

Giữa thời đại số, khi mọi thứ thay đổi từng ngày, công tác truyền thông trong trường học càng trở nên thiết yếu. Bởi hơn cả thông tin, họ đang kết nối cảm xúc, truyền tải niềm tin, và góp phần vun đắp hình ảnh nhân văn, tử tế của giáo dục Việt Nam hôm nay.

“

Truyền thông tuyển sinh là một phần, nhưng truyền thông thương hiệu là phần quan trọng hơn nhiều. Mỗi bài báo, mỗi hình ảnh trên fanpage, mỗi sự kiện đều cần gắn với thông điệp cốt lõi của nhà trường, truyền tải được bản sắc và tạo dựng niềm tin lâu dài”

ông Nguyễn Thành An, Giám đốc Trung tâm Quan hệ Doanh nghiệp và Hỗ trợ sinh viên Trường ĐH Luật TP.HCM.

Công Chương