Đổi 400.000 xe máy xăng sang xe điện: TP.HCM đề xuất chính sách cho vay, miễn thuế

Sáng ngày 23/5, ông Lê Thanh Hải - Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM - cho biết, chương trình chuyển đổi xe xăng sang xe điện sẽ được thực hiện với lộ trình rõ ràng.

Dự kiến trong 2 năm có thể chuyển đổi trên 80% sang xe điện

Theo ông Hải, từ năm 2023 đến nay, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đã cùng các đối tác có những hoạt động khảo sát, tổ chức hội thảo, thí điểm cho vay chuyển đổi xe máy điện cho riêng tài xế công nghệ và giao hàng. Từ đó, Thành phố định hình dần bức tranh thiết kế chính sách một cách khả thi và đồng bộ.

Theo kế hoạch, trong tháng 6/2025, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM sẽ có dự thảo đề án để tổ chức hội thảo tham vấn lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học, cơ quan quản lý Nhà nước và cộng đồng.

Đến tháng 7/2025, Viện Nghiên cứu phát triển sẽ trình đề án kèm tờ trình đề xuất chính sách. UBND TP.HCM sẽ thẩm định và gửi kiến nghị đến Trung ương. Sau khi có phản hồi từ Trung ương, Thành phố sẽ có kế hoạch triển khai cụ thể. Dự kiến bắt đầu áp dụng chính sách hỗ trợ, khuyến khích vào 1/1/2026.

Theo ông Lê Thanh Hải, nếu tất cả các đề xuất chính sách khuyến khích, hỗ trợ được chấp nhận, nhóm nghiên cứu dự kiến trong 2 năm có thể cơ bản chuyển đổi được trên 80% tài xế công nghệ và giao hàng 2 bánh sang xe điện.

Sau đó, TP.HCM và Trung ương sẽ tiếp tục có những biện pháp hạn quyết liệt để chế xe xăng nói chung và có thể có lộ trình cấm hẳn xe xăng tham gia kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách và giao hàng.

Kiến nghị miễn thuế VAT 2 năm

Về tính khả thi của chương trình này, ông Hải cho biết Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đã tổ chức nghiên cứu với các xe có phát thải cao.

Ông Lê Thanh Hải cho biết, năm 2023, Viện Nghiên cứu phát triển đã khảo sát mẫu hơn 400 tài xế hoạt động trong 3 nền tảng công nghệ Grab, Be và Gojek, với quãng đường từ 80km-120km/ngày, cao gấp 3 đến 4 lần người sử dụng cho mục đích di chuyển, sinh hoạt hàng ngày.

Bên cạnh đó, kết quả khảo sát mẫu hơn 400 tài xế công nghệ năm 2023 cho thấy một tài xế công nghệ tốn kém chi phí nhiên liệu (xăng) ước tính khoảng từ 70.000-100.000 đồng/ngày cho quãng đường di chuyển 80-120km/ngày. Trong khi hiện tại, tài xế xe 2 điện của XanhSm chỉ tốn chưa đến 20.000 đồng chi phí sạc điện mỗi ngày.

"Nếu tính thêm chi phí thay nhớt cho xe xăng, chi phí thuê pin hoặc khấu hao pin, chi phí cơ hội cho quãng đường quay về nhà sạc pin hoặc ghé hàng quán sạc nhờ trên đường thì mỗi tài xế công nghệ và giao hàng dùng xe máy điện có thể tiết kiệm 40.000 - 60.000 đồng/ngày với giả định chi phí bảo trì, bảo dưỡng xe điện và xe xăng là như nhau", ông Hải nói.

Theo ông Hải, kết quả khảo sát khẳng định bình quân một tài xế công nghệ và giao hàng chạy dịch vụ trên 25 ngày mỗi tháng. Từ đó ước lượng số tiền tiết kiệm được mỗi tháng so dùng xe xăng tối thiểu khoảng 1 triệu đồng. Đây là cơ sở vững chắc cho nhóm nghiên cứu đề xuất chính sách và sự đồng thuận từ nhiều phía, đặc biệt là từ chính tài xế.

Nhóm nghiên cứu dự kiến đề xuất hỗ trợ lãi suất cho vay theo Nghị quyết 198/NQ-QH về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, cá nhân kinh doanh được Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh. Doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân sản xuất và kinh doanh xe máy điện được Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).

Bên cạnh đó, hỗ trợ tạo điều kiện phát triển các trạm sạc sử dụng năng lượng tái tạo, chú trọng giải pháp sử dụng năng lượng mặt trời nạp nhiên liệu cho pin điện tại các địa điểm đổi pin, cung cấp pin sạc dự phòng cho tài xế công nghệ và giao hàng.

Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM cũng kiến nghị TP.HCM có kiến nghị Trung ương miễn lệ phí trước bạ cho xe điện mới đăng ký lần đầu trong 2 năm. Thậm chí, có thể miễn luôn thuế VAT cho tài xe công nghệ trong vòng 2 năm.

Võ Liên