Đào tạo ngành sư phạm: Cơ hội rộng mở nhưng vẫn còn nhiều thách thức
Ngành sư phạm trong những năm gần đây có nhiều thay đổi quan trọng về chính sách đào tạo và việc làm. Dù được hỗ trợ mạnh mẽ từ Nhà nước, thực tế vẫn còn những thách thức trong việc phân bổ giáo viên, đảm bảo đầu ra cho sinh viên tốt nghiệp và thu hút nhân lực chất lượng cao vào nghề giáo.
GS.TS Huỳnh Văn Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP.HCM, đã có những chia sẻ sâu sắc về tình hình đào tạo giáo viên hiện nay và định hướng phát triển trong tương lai.
Ngành sư phạm mở rộng quy mô nhưng phải đảm bảo chất lượng
Theo Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, Trường Đại học Sư phạm TP.HCM là một trong những trường có quy mô đào tạo sư phạm lớn nhất cả nước. Hiện tại, trường có hơn 22.000 sinh viên và dự kiến mở rộng lên 24.000 trong những năm tới.
Tuy nhiên, mở rộng quy mô không có nghĩa là chạy theo số lượng mà bỏ qua chất lượng. GS.TS Huỳnh Văn Sơn nhấn mạnh: "Chúng tôi nhận thức rõ trách nhiệm của một trường đại học sư phạm trọng điểm quốc gia. Việc tăng quy mô đào tạo phải đi đôi với đảm bảo chất lượng đầu ra. Nhà trường không chỉ mở rộng về cơ sở vật chất mà còn đầu tư mạnh vào đội ngũ giảng viên, cải tiến chương trình học và nâng cao chất lượng thực hành cho sinh viên".
Hiện tại, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM sở hữu 5 cơ sở tại TP.HCM, 1 tại Bình Dương và 2 phân hiệu ở Long An và Gia Lai. Sự mở rộng này nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo giáo viên tại các vùng kinh tế lớn, cũng như khu vực biên giới, hải đảo.
Cơ hội trở thành giáo viên cho sinh viên ngoài sư phạm
Một điểm đáng chú ý trong định hướng đào tạo giáo viên hiện nay là việc mở rộng cơ hội cho sinh viên ngoài ngành sư phạm. Theo GS Huỳnh Văn Sơn, sinh viên tốt nghiệp các ngành khác vẫn có thể trở thành giáo viên nếu tham gia các chương trình đào tạo nghiệp vụ sư phạm.
"Mô hình đào tạo giáo viên tại Việt Nam không còn đóng kín. Sinh viên tốt nghiệp các ngành ngoài sư phạm đều có cơ hội trở thành giáo viên sau khi hoàn thành chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm. Đây là cơ hội rộng mở cho những ai yêu thích nghề giáo…" - GS Huỳnh Văn Sơn chia sẻ.
Thực tế, việc bổ sung nhân lực giáo viên từ các ngành ngoài sư phạm là một hướng đi cần thiết trong bối cảnh nhiều môn học đang thiếu hụt giáo viên trầm trọng.
Thiếu giáo viên nhưng sinh viên sư phạm lại khó xin việc: Vì sao?
Nghịch lý đang diễn ra trong ngành giáo dục là nhiều nơi đang thiếu hàng chục nghìn giáo viên, nhưng không ít sinh viên sư phạm lại khó tìm việc sau khi tốt nghiệp. Lý giải về vấn đề này, GS Huỳnh Văn Sơn cho rằng có ba nguyên nhân chính:
Thứ nhất, sự mất cân đối trong phân bổ nhân lực. Có những vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, đang thiếu giáo viên, nhưng sinh viên sư phạm lại có xu hướng tìm việc ở các thành phố lớn hoặc khu vực phát triển.
Thứ hai, sự lệch pha giữa nhu cầu tuyển dụng và lựa chọn ngành học của sinh viên. Trong khi một số môn học như Toán, Tin học, Tiếng Anh đang thiếu giáo viên, nhiều sinh viên lại chọn học các ngành ít có nhu cầu tuyển dụng hơn.
Thứ ba, chính sách tuyển dụng và biên chế giáo viên chưa thực sự linh hoạt. Một số cải tiến trong tuyển dụng giáo viên đã được triển khai, nhưng vẫn cần thêm thời gian để phát huy hiệu quả. Nếu việc tuyển dụng được giao trực tiếp cho ngành giáo dục ở từng địa phương, nhiều vấn đề có thể được giải quyết hiệu quả hơn.
"Chúng ta cần một cơ chế tuyển dụng giáo viên linh hoạt hơn, không chỉ dựa vào biên chế mà có thể kết hợp giữa hợp đồng dài hạn, trả lương theo vị trí việc làm để thu hút nhân tài vào ngành giáo dục...". - GS Huỳnh Văn Sơn đề nghị.
Chính sách thu hút sinh viên vào ngành giáo viên: Đã đủ hấp dẫn?
Những năm gần đây, ngành giáo dục đã có nhiều chính sách hỗ trợ sinh viên sư phạm, như miễn học phí và cấp sinh hoạt phí theo Nghị định 116. Điều này đã góp phần nâng cao chất lượng đầu vào của ngành sư phạm, với điểm chuẩn nhiều trường tăng mạnh.
GS Huỳnh Văn Sơn đánh giá cao chính sách này: "Việc miễn học phí và hỗ trợ sinh hoạt phí là một chính sách thiết thực, giúp giảm gánh nặng tài chính cho sinh viên sư phạm, đặc biệt là những bạn có hoàn cảnh khó khăn. Điều này không chỉ thu hút thêm nhân tài mà còn tạo điều kiện cho sinh viên chuyên tâm học tập...".
Tuy nhiên, để chính sách này thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự điều chỉnh và giám sát chặt chẽ hơn. Một số đề xuất được GS Huỳnh Văn Sơn đưa ra gồm:
- Tăng cường truyền thông, hướng nghiệp ngay từ bậc phổ thông để học sinh hiểu rõ hơn về cơ hội và thách thức của nghề giáo.
- Liên kết chặt chẽ giữa các trường sư phạm và hệ thống trường phổ thông để sinh viên có môi trường thực tập thực tế ngay từ sớm, giúp họ có định hướng rõ ràng hơn về công việc sau này.
- Cải tiến chương trình đào tạo, tăng cường kỹ năng thực hành, công nghệ thông tin, ngoại ngữ để sinh viên ra trường có thể thích ứng nhanh với thực tế giảng dạy.
- Điều chỉnh chính sách tuyển dụng linh hoạt hơn, tránh tình trạng sinh viên tốt nghiệp nhưng không có vị trí việc làm phù hợp.
Nghề giáo đang dần lấy lại sức hút
Dù vẫn còn những khó khăn, nhưng những tín hiệu tích cực trong tuyển sinh ngành sư phạm cho thấy nghề giáo đang dần lấy lại sức hút. Điểm chuẩn đầu vào ngành sư phạm ngày càng cao, cho thấy chất lượng đầu vào của sinh viên được nâng lên.
"Sinh viên giỏi vào sư phạm là một tín hiệu đáng mừng. Chúng tôi tin rằng, với những chính sách phù hợp, ngành giáo dục sẽ thu hút được nhân tài, đảm bảo đội ngũ giáo viên có chất lượng cao trong tương lai…" - GS Huỳnh Văn Sơn nhận định.
Tuy vậy, để giữ chân những người giỏi với nghề giáo, ngoài việc đào tạo tốt, chính sách đãi ngộ dành cho giáo viên sau khi ra trường cũng cần được cải thiện hơn nữa. Khi giáo viên có môi trường làm việc tốt, thu nhập ổn định, họ mới có thể cống hiến lâu dài cho sự nghiệp trồng người.