Vui khỏe mỗi ngày: Phòng tránh bệnh xương khớp và bệnh cúm mùa

Chương trình với sự đồng hành của Hệ thống Bệnh viện Sài Gòn ITO, sẽ diễn ra từ 8h30-10h30 ngày 28/2 tại Hội trường UBND phường Cô Giang, Quận 1 (59 Hồ Hảo Hớn, phường Cô Giang, Quận 1, TP.HCM). Đây là chương trình thứ hai được Tạp chí Khoa học phổ thông phối hợp tổ chức trong tháng 2/2025 đến với chị em Hội phụ nữ, hướng đến chào mừng kỷ niệm 1985 năm Khởi nghĩa Hai Bà Trưng và 115 năm Ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3/1910 - 8/3/2025).

Chương trình lần này có sự tham dự của các báo cáo viên giàu kinh nghiệm chuyên môn: BS.CKII Nguyễn Đức Lâm - Phó Khoa Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Sài Gòn ITO Phú Nhuận; BS.CKI Nguyễn Thị Kim Quý - Bệnh viện Sài Gòn ITO Phú Nhuận và BS.CKII Nguyễn Năng Viện chuyên gia Hô hấp.

Nguyên nhân, cách lây truyền của bệnh cúm mùa, bệnh hô hấp

Bệnh cúm mùa là bệnh hô hấp đang có nguy cơ lây lan mạnh, trở thành dịch bệnh hiện nay. Trong mùa lễ hội đầu năm, nhu cầu giao thương, du lịch tăng cao; thường xuyên xảy ra việc tập trung đông người tại các địa điểm du lịch, vui chơi, giải trí và các khu vực công cộng, tăng nguy cơ lây nhiễm. Vì vậy, vừa qua, Sở Y tế TP.HCM cùng Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM đã khuyến cáo, ra văn bản khẩn về phòng chống bệnh.

Nhằm tăng cường thông tin, truyền thông để người dân chủ động phòng bệnh hô hấp nói chung và bệnh cúm mùa nói riêng một cách hiệu quả, chương trình "Vui khỏe mỗi ngày" lần này, ban tổ chức đã mời 2 chuyên gia tham dự với vai trò báo cáo viên là BS.CKII Nguyễn Năng Viện và BS.CKI Nguyễn Thị Kim Quý.

Tham gia chương trình, BS.CKII Nguyễn Năng Viện sẽ trình bày chuyên đề “Bệnh hô hấp thường gặp khi thời tiết chuyển lạnh/mùa”. BS.CKII Nguyễn Năng Viện cho biết, đường hô hấp được chia thành trên và dưới. Đường hô hấp trên gồm các cơ quan: mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản. Đường hô hấp dưới từ khí quản, phế quản và 2 lá phổi.

6 bệnh đường hô hấp thường gặp khi thời tiết chuyển lạnh gồm: cúm, viêm xoang, viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi. Trong đó, 3 bệnh: cúm, viêm xoang, viêm thanh quản là bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp trên; 3 bệnh còn lại (viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi) là bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp dưới.

Trong đó, bệnh cảm cúm có các biểu hiện: Sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho, triệu chứng ho thường nặng và kéo dài; Có thể kèm theo các triệu chứng đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, nhất là ở trẻ em. Thời gian ủ bệnh thường từ 1-4 ngày, có thể bắt đầu trước sốt 1 ngày và kéo dài tới 7 ngày ở người lớn, thậm chí có thể là nhiều tháng ở người suy giảm miễn dịch.

Phương thức lây truyền bệnh cảm cúm là do virus cúm (Influenza virus), được chia thành 3 type A, B và C. Khả năng lây nhiễm rất cao và nhanh, có thể gây dịch và đại dịch. Bệnh lây qua đường hô hấp: qua không khí giọt nhỏ, qua nước bọt hay dịch tiết mũi họng của bệnh nhân có chứa virus cúm khi ho, hắt hơi. Bệnh lây lan càng mạnh khi tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt ở nơi tập trung đông người như trường học, nhà trẻ. Trong điều kiện giao mùa, thời tiết lạnh và ẩm thấp, tế bào đường hô hấp của người dễ bị tổn thương, làm tăng tính cảm nhiễm với bệnh. Bệnh thường diễn biến nhẹ và hồi phục trong vòng 2 - 7 ngày.

BS.CKII Nguyễn Năng Viện cho hay, mọi người đều có khả năng cảm nhiễm cao. Tỷ lệ cảm nhiễm với các chủng virus cúm mới rất cao, lên tới 90% cả người lớn và trẻ em. Sau khi khỏi bệnh, cơ thể có tạo miễn dịch nhưng thời gian không bền và không có tác dụng bảo vệ đối với những chủng virus mới khác. Trẻ em, người cao tuổi, người đang mắc bệnh mạn tính, suy giảm miễn dịch thường dễ cảm nhiễm hơn, bệnh có thể diễn biến nặng hơn như viêm tai, viêm phế quản, viêm phổi, viêm não và có thể dẫn đến tử vong.

Đối với bệnh cúm mùa, BS.CKI Nguyễn Thị Kim Quý cho biết, đây là bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra, xảy ra hàng năm, tháng 3-4, tháng 9-10, lúc giao mùa. Tại Việt Nam, phổ biến chủng cúm A/H3N3, A/H1N1 và cúm B. Thời gian ủ bệnh từ 1- 4 ngày, có khả năng lây bệnh qua đường hô hấp khi ho, hắt hơi, hoặc tiếp xúc với đồ vật nhiễm bệnh.

Triệu chứng khi bị bệnh cúm mùa là đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sốt, ho và nếu có biến chứng (thở nhanh, khó thở; tổn thương phổi: viêm phổi, suy hô hấp) thì phải đến các cơ sở y tế để điều trị.

Đối tượng nguy cơ mắc cúm có biến chứng là trẻ em 5 tuổi, suy dinh dưỡng, béo phì, hen phế quản; người già trên 65 tuổi, phụ nữ có thai, người lớn có bệnh mạn tính (gan, thận, đái tháo đường, tim mạch, máu...) và người suy giảm miễn dịch (AIDS, ung thư...).

Phòng tránh bệnh cúm mùa, bệnh hô hấp như thế nào?

BS.CKI Nguyễn Thị Kim Quý cho biết, khi bị cúm mùa thì phải điều trị bằng thuốc (hạ sốt, giảm đau; điều trị triệu chứng: ho, hắt hơi, giảm đàm), chế độ dinh dưỡng (ăn thức ăn mềm, ít mùi vị, thực phẩm tăng sức đề kháng: họ cam, quýt, ổi, đu đủ, hạnh nhân, táo, tỏi, gừng, omega 3... Uống nhiều nước trên 2 lít/ngày) và sinh hoạt điều độ (nghỉ ngơi, vệ sinh mũi họng hàng ngày, tập thể dục nhẹ nhàng, mang khẩu trang khi nghi ngờ hoặc đang bị bệnh; thường xuyên làm sạch nơi ở, không khạc nhổ đàm bừa bãi).

BS.CKII Nguyễn Năng Viện và BS.CKI Nguyễn Thị Kim Quý đều khuyến cáo, một số biện pháp đơn giản để phòng bệnh cúm mùa nói riêng và các bệnh đường hô hấp nói chung, đó là: Thực hiện tốt 5K theo khuyến cáo của Bộ Y tế (Khẩu trang - Khử khuẩn - Khoảng cách - Không tụ tập - Khai báo y tế). Đeo khẩu trang đúng cách khi tiếp xúc với những người mắc bệnh hoặc đeo khẩu trang khi ra đường, tới những khu vực công cộng. Vệ sinh tay sạch sẽ là cách tốt để ngăn virus có cơ hội xâm nhập vào cơ thể. Tránh tiếp xúc với người bệnh. Thời tiết giao mùa cần tăng cường chăm sóc sức khỏe cho bản thân và mọi người trong gia đình. Vệ sinh sạch sẽ nơi ở, tạo không gian thoáng mát, lưu thông không khí, tránh ở những nơi có độ ẩm cao vì đây chính là điều kiện thuận lợi để cho mầm bệnh phát triển.

Ngoài ra, để phòng tránh bệnh hô hấp hiệu quả, không hút thuốc lá; bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể; tập thể dục thể thao, vận động thường xuyên để ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp. Trong trường hợp bị nhiễm bệnh về đường hô hấp, cần đi khám và điều trị sớm để phòng ngừa nguy cơ bệnh diễn tiến nặng hơn thành mạn tính, nguy hiểm. Bên cạnh đó, tiêm vaccine phòng cúm, viêm phổi.

Phòng tránh bệnh xương khớp sao cho hiệu quả?

Trở lại với vai trò báo cáo viên của chương trình lần này, BS.CKII Nguyễn Đức Lâm sẽ tiếp tục đem đến nhiều thông tin, kiến thức bổ ích về chủ đề phòng tránh các bệnh lý xương khớp cho các chị em phụ nữ Quận 1. Đây là bệnh lý không chỉ người già mà người trẻ hiện nay cũng mắc phải nhiều, phổ biến như: gout, chấn thương dây chằng, viêm khớp, thoát vị đĩa đệm…

BS.CKII Nguyễn Đức Lâm cho biết, các bệnh lý cơ xương khớp thường gặp có 2 nhóm: Nhóm các bệnh lý liên quan đến chấn thương (đau, sưng nề, bầm tím, mất hoặc giảm cơ năng, chắc chắn gãy xương: biến dạng bất thường, lạo xạo xương) và nhóm các bệnh lý không (ít) liên quan đến chấn thương (bệnh lý về gân, thần kinh; viêm khớp, gout; thoái hóa thoát vị đĩa đệm, thoái hóa khớp, bệnh loãng xương). Có nhiều nguyên nhân gây bệnh, như: chấn thương do chơi thể thao, vận động, ngã; tuổi tác, tư thế sinh hoạt và làm việc,…

Để phòng tránh các bệnh lý xương khớp hiệu quả, BS.CKII Nguyễn Đức Lâm khuyến cáo mọi người: Thứ nhất, loại bỏ những thói quen không tốt cho xương khớp như cúi gằm khi dùng điện thoại, ngồi lâu, bê vác vật nặng sai tư thế… Đó có thể là nguyên nhân hàng đầu gây thoát vị đĩa đệm, thoái hóa khớp… Thứ hai, bên cạnh việc vận động, ăn uống để duy trì một cơ thể khỏe mạnh, vóc dáng cân đối để giảm áp lực cho xương, bạn cũng nên tránh việc giữ quá lâu một tư thế. Và thứ ba, nên duy trì cân nặng ổn định, hợp lý để phòng bệnh xương khớp.

Tình trạng thừa cân, béo phì là một trong những yếu tố hàng đầu liên quan đến những tổn thương và thoái hóa khớp. Do vậy, tốt nhất nên phòng tránh bệnh xương khớp ngay từ khi còn nhỏ bằng việc cân bằng dưỡng chất và luyện tập những bài đúng độ tuổi. Khi gặp các chấn thương, bệnh thì cần khám chuyên khoa.

HOÀNG NGUYỄN