Chênh lệch trong phát triển đô thị thông minh và bền vững tại khu vực APAC do đâu?

Ngày 29/11, theo thông tin từ Đại học RMIT, Diễn đàn Thành phố thông minh và bền vững 2024 do đơn vị này tổ chức đã đưa ra những phát hiện quan trọng liên quan đến xu hướng phát triển, cũng như các thách thức và cơ hội trong phát triển đô thị thông minh tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương (APAC), nơi đang chứng kiến tốc độ đô thị hóa nhanh nhất thế giới.

Dẫn đầu nhờ ứng dụng công nghệ tiên tiến

Các thành phố tại khu vực APAC đang chịu áp lực lớn từ đô thị hóa nhanh, với dân số dự kiến tăng từ 2,4 tỉ năm 2020 lên 3,5 tỉ người vào năm 2050, chiếm 90% tăng trưởng toàn cầu. Điều này làm nghiêm trọng thêm các vấn đề về hạ tầng và môi trường.

Trước thực trạng này, nhóm nghiên cứu tại Đại học RMIT do PGS Nguyễn Quang Trung - đồng lãnh đạo Trung tâm Thành phố thông minh và bền vững RMIT Việt Nam - chủ trì, đã thực hiện một nghiên cứu về thành phố thông minh và bền vững (SSC) ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Nghiên cứu phân tích dữ liệu từ nhiều bảng xếp hạng về thành phố thông minh, các nghiên cứu trước đó và báo cáo của các tổ chức uy tín như Liên Hợp Quốc, Ngân hàng Phát triển châu Á, để đưa ra bức tranh toàn cảnh và những giải pháp thiết thực cho phát triển SSC.

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự chênh lệch rõ rệt trong phát triển đô thị thông minh và bền vững tại APAC. Singapore, Seoul, Sydney và Tokyo là những thành phố dẫn đầu nhờ ứng dụng công nghệ tiên tiến, quản trị hiệu quả và có sự tham gia tích cực của người dân. Trong khi đó, các thành phố như Jakarta, Manila và TP.HCM cần phải nỗ lực nhiều hơn để vượt qua các thách thức về hạ tầng và nguồn lực, điều này đòi hỏi ưu tiên phát triển SSC và triển khai các hệ thống quản trị thông minh.

Một phát hiện đáng chú ý cho thấy, dù chỉ chiếm 5% diện tích đất toàn cầu, các đô thị tiêu thụ 60% lượng nước sạch có thể uống được, 75% năng lượng và phát thải 60 - 80% khí nhà kính. Thêm vào đó, biến đổi khí hậu, đặc biệt là lũ lụt và mực nước biển dâng cao, tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với các đô thị ven biển, nhất là ở những nước đang phát triển. Hạn chế tài chính và bất bình đẳng trong tiếp cận công nghệ số vẫn là những rào cản lớn trong sự tiến bộ của các thành phố này.

Các thành phố như Seoul và Sydney đã chứng minh rằng những công nghệ như AI, IoT và mạng 5G có thể được sử dụng hiệu quả như thế nào trong quản lý giao thông, hiệu quả năng lượng và dịch vụ công cộng. Kết quả cũng nhấn mạnh rằng bảo vệ quyền riêng tư dữ liệu và tăng cường an ninh mạng là yếu tố then chốt để SSC phát triển bền vững và công bằng.

5 giai đoạn để phát triển thành phố thông minh và bền vững

Nhóm nghiên cứu đề xuất áp dụng mô hình năm giai đoạn để phát triển SSC, gồm có xác định nhu cầu, đánh giá mức độ sẵn sàng, xây dựng chiến lược, thực thi kế hoạch và giám sát tiến trình. Khung chiến lược này giúp các nhà hoạch định chính sách đo lường tính hiệu quả và điều chỉnh kịp thời.

Hiện nay, khu vực APAC thiếu khoảng 500 tỉ đô la Mỹ mỗi năm để đầu tư cơ sở hạ tầng và tích hợp công nghệ số vào giao thông, năng lượng và dịch vụ công. Thiếu hụt này khiến hợp tác công - tư (PPP) trở thành giải pháp cấp thiết, khi chỉ 16% thành phố toàn cầu đủ khả năng tự tài trợ cho các dự án SSC.

Các SSC đang chuyển sang giai đoạn phát triển thứ 3, tập trung vào sự tham gia tích cực của xã hội thay vì chỉ dựa vào Chính phủ hay đơn thuần dựa vào các giải pháp công nghệ. Nhóm nghiên cứu kêu gọi xây dựng khung chính sách linh hoạt để tích hợp công nghệ mới, tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu và phát triển nền quản trị thông minh.

Học hỏi từ các thành phố như Singapore, Seoul và Sydney là hướng đi quan trọng. Các thành phố này đã thành công trong việc ứng dụng công nghệ tiên tiến vào quản lý giao thông, tối ưu hóa năng lượng và dịch vụ công, nâng cao chất lượng cuộc sống và thúc đẩy hiệu quả kinh tế.

Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh rằng hợp tác khu vực và chia sẻ kinh nghiệm giữa các thành phố là điều kiện tiên quyết giúp tối ưu hóa nguồn lực và xây dựng nền tảng bền vững. Các sáng kiến cần đảm bảo tính toàn diện, thu hẹp khoảng cách số và không để bất kỳ ai bị bỏ lại phía sau.

PSG Nguyễn Quang Trung nhấn mạnh phát triển thành phố thông minh không chỉ là sự đổi mới về công nghệ, mà còn là hành trình xây dựng một xã hội bền vững với con người làm trung tâm. Đây là thông tin hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách để định hình chiến lược phát triển SSC phù hợp với bối cảnh mới.

Giao tiếp hai chiều bằng tương tác "một chạm"

Hiện TP.HCM cũng đang nỗ lực hướng đến xây dựng các giải pháp công nghệ để làm tăng sự gắn kết giữa người dân và chính quyền.

Trao đổi với PV tại Diễn đàn Thành phố thông minh và bền vững 2024 với chủ đề: "Xã hội số - Dẫn dắt tương lai bền vững của Việt Nam", ngày 23/11, bà Võ Thị Trung Trinh - Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TP.HCM - cho biết app Công dân số TP.HCM vừa chính thức vận hành từ giữa tháng 11 là một trong những nền tảng quan trọng để góp phần hình thành một xã hội số tại TP.HCM. Đây cũng là giải pháp công nghệ để làm tăng sự gắn kết giữa người dân và chính quyền.

"Sau 1 tuần ra mắt, chúng tôi đã ghi nhận khoảng 10.000 lượt người sử dụng truy cập, trong đó chủ yếu là về các dịch vụ y tế, giáo dục, tìm hiểu các thủ tục hành chính,...", bà Trinh cho biết.

Cũng theo bà Võ Thị Trung, sắp tới app Công dân số của Thành phố sẽ cung cấp những tính năng để người dân có thể dễ dàng thực hiện các dịch vụ công của mình trên app, ví dụ như: các thủ tục hành chính, cung cấp thông tin và phục vụ những du khách khi đến TP.HCM.

Võ Liên