Nhà khoa học trẻ mê hóa học, sở hữu nhiều bài báo quốc tế
Đoàn Châu Thành Vinh không phải là cái tên xa lạ với cộng đồng yêu hóa học. Thành công và vinh quang, ý nghĩa của cái tên Thành Vinh, vô tình lại gắn liền với chàng trai mê hóa học ngay từ nhỏ, khi anh có nhiều công bố quốc tế dù mới hơn 20 tuổi.
Có thành tích ấn tượng nhưng Thành Vinh không muốn nói nhiều về bản thân mình. Phải nhiều lần liên hệ và thuyết phục, Thành Vinh mới mở lòng với Tạp chí Khoa học phổ thông để chia sẻ về hành trình đam mê của mình với khoa học và đặc biệt là hóa học.
Đoàn Châu Thành Vinh, 24 tuổi (Khánh Hòa), hiện làm trợ giảng tại khoa Khoa học Liên ngành, Trường Đại học Khoa học tự nhiên (ĐHQG TP.HCM) và đang là nghiên cứu sinh ngành Hóa Hữu cơ. Chàng trai trẻ này là tác giả chính và đồng tác giả của ba bài báo đăng trên tạp chí quốc tế uy tín, trong đó có một bài thuộc danh mục Q1 và hai bài thuộc danh mục Q2. Vinh cũng là tác giả chính và đồng tác giả của ba công bố tại các hội nghị khoa học uy tín trong nước.
Hứng thú trước những phản ứng hóa học
Đầu những năm cấp 2, do chưa học môn Hóa nên đa phần sự quan tâm của Vinh đều tập trung vào Toán học và Vật lý. Khi lên lớp 8, bắt đầu được làm quen với những kiến thức mới như bảng tuần hoàn, các nguyên tố, phản ứng hóa học,… Vinh đã bị thu hút và nảy sinh hứng thú, muốn được tìm hiểu nhiều hơn về môn học này.
Sau đó, Vinh đăng ký và được chọn tham gia đội tuyển bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa học của trường. Nhờ tâm huyết của các thầy cô bồi dưỡng, những buổi học thực hành dành riêng cho đội tuyển cũng như những kiến thức tự trau dồi, Vinh đã dần có được những nền tảng vững chắc để có thể tự tin bước dài hơn trên con đường đồng hành cùng môn Hóa.
Khi mẹ mất sớm vì bệnh ung thư, Vinh từng có ý nghĩ sẽ theo ngành Dược để nghiên cứu ra thuốc chữa trị căn bệnh này. Dù vậy, Vinh vẫn quyết định theo đuổi ngành Hóa mình yêu thích và gắn bó tới tận bây giờ.
Từ tỉnh vào TP.HCM, Thành Vinh hiểu rằng phải không ngừng nỗ lực học tập để cuộc sống tốt hơn. Năm ba đại học, Vinh bắt đầu tham gia nhóm nghiên cứu của PGS.TS Trần Hoàng Phương - Giảng viên Bộ môn Hóa hữu cơ, Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học tự nhiên. Theo Vinh, PGS.TS Trần Hoàng Phương cũng chính là người đã hướng dẫn những kỹ năng quan trọng nhất mà một nhà khoa học cần có như việc đọc bài báo khoa học, tìm kiếm ý tưởng nghiên cứu, viết và sửa bài báo khoa học. Đồng thời, Vinh cũng được PGS.TS Phương tạo nhiều cơ hội tham gia vào các hoạt động nghiên cứu như làm đề tài khoa học, viết chương sách, gặp gỡ, hợp tác với các nhà khoa học trong và ngoài nước,…
Với Vinh, thầy Phương là một tấm gương lớn để noi theo. "Hành trình phấn đấu vượt qua khó khăn của thầy cũng như cách thầy nghiêm túc với hoạt động nghiên cứu khoa học chính là niềm cảm hứng để mình vững bước trên con đường nghiên cứu", Vinh nói.
Công bố quốc tế liên quan tới tín chỉ carbon
Công trình đầu tiên do Vinh là tác giả chính là nghiên cứu "Chế tạo xúc tác acid trên nền carbon để chuyển hóa carbohydrate thành 5-hydroxymethylfurfural (HMF)", đăng trên tạp chí Molecular Catalysis thuộc danh mục Q2. Nghiên cứu này hướng đến tận dụng nguồn vật liệu phổ biến, rẻ tiền để tổng hợp các xúc tác acid rắn có tính acid cao.
Theo Vinh, công trình này có ý nghĩa trong lĩnh vực hóa học xanh và năng lượng tái tạo. HMF là một hợp chất nền tảng quan trọng để sản xuất nhiên liệu sinh học và các hóa chất có giá trị cao, giúp thay thế nguồn hóa chất từ dầu mỏ. Việc phát triển xúc tác acid trên nền carbon không chỉ giúp tối ưu hóa quá trình chuyển hóa mà còn làm giảm giá thành của quy trình.
"Ứng dụng trong công nghệ mà quy trình này có thể mang lại bao gồm cung cấp chất trung gian để sản xuất nhiên liệu sinh học, đóng góp cho chiến lược phát triển năng lượng sạch và giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch", Vinh chia sẻ.
Cũng theo Vinh, việc chuyển hóa fructose thành HMF bằng phương pháp vi sóng và sử dụng vật liệu carbon mang nhóm acid có khả năng tạo ra tín chỉ carbon. Do quy trình có hiệu suất cao hơn một số phương pháp khác, đồng thời có ưu điểm là giảm lượng phát thải carbon và sử dụng năng lượng tái tạo như vi sóng. Quy trình này cũng sử dụng nguồn sinh khối dồi dào và bền vững như fructose, có nguồn gốc từ thực vật nên có thể được coi là ít tác động đến môi trường. Tuy nhiên, vẫn cần phải đánh giá chi tiết về ứng dụng của quy trình này vào thực tế để có thể chắc chắn về việc gia tăng tín chỉ carbon của nó.
Trong tương lai, Vinh mong muốn có thể hoàn thành chương trình đào tạo nghiên cứu sinh kịp tiến độ. Sau đó, nhà khoa học trẻ sẽ tiếp tục cùng các cộng sự nghiên cứu, trao đổi và học hỏi những kiến thức mới mẻ khác. Vinh cũng mong muốn có thể tích hợp và ứng dụng những kiến thức liên ngành vào nghiên cứu để giải quyết nhiều vấn đề trong cuộc sống. Cùng với đó là mục tiêu giảng dạy và cống hiến tại trường, góp sức cho sự nghiệp “trồng người” của đất nước.
Từ những thành công lẫn thất bại trong nghiên cứu, Vinh nhận ra phải luôn kiên trì và chăm chỉ. Có thể ở những giai đoạn này, kết quả vẫn chưa đến. Nhưng nếu nhà khoa học tiếp tục cố gắng và không bỏ cuộc, kèm theo với một định hướng đúng đắn, thành quả sẽ chờ đợi ở những giai đoạn sau. Nhà khoa học phải luôn tích lũy một nền tảng kiến thức vững chắc, từ đó mới có thể định hướng cũng như vận dụng chúng để giải thích và thảo luận về các kết quả nghiên cứu.
PGS.TS Nguyễn Tuyết Phương - Trưởng khoa Khoa học Liên ngành, Giảng viên cao cấp Khoa Hóa, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG TP.HCM - nhận xét: "Vinh là một người rất cần cù, cần mẫn trong công việc. Bạn cũng thể hiện được sự đam mê trong nghiên cứu khoa học, chẳng hạn bạn dành rất nhiều thời gian và tâm huyết cho nghiên cứu khoa học. Trong tiếp xúc hằng ngày, Vinh rất hiền lành, hòa đồng và biết chia sẻ, cũng như tham gia tích cực các hoạt động chung của tập thể".