Thành phố sẵn sàng cho kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo
Một báo cáo cuối năm 2023 của tổ chức Oxford Insights từ Anh Quốc cho thấy chính phủ Việt Nam xếp hạng 39/193 quốc gia về mức độ sẵn sàng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
Khảo sát nhắm đến 39 tiêu chí đo lường trình độ kỹ thuật số, năng lực công nghệ và cơ sở vật chất cho dữ liệu của mỗi quốc gia để xếp hạng. Đáng chú ý, trong bảng khảo sát, Việt Nam xếp hạng 9 trong khu vực Đông Á, một vị trí khá ấn tượng trong cuộc chạy đua AI toàn cầu.
Xếp hạng cao và nhanh chóng này cho thấy "Chiến lược phát triển quốc gia trong nghiên cứu, phát triển và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) đến năm 2030" mà thủ tướng Phạm Minh Chính công bố ngày 26/1/2021 bắt đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt.
Từ đại dịch Covid-19, khi phải làm việc trong điều kiện giãn cách, môi trường công sở, công ty tại Việt Nam đã nhanh chóng thích nghi với văn phòng số, tập trung dữ liệu về một mối và sử dụng AI trong đọc và xử lý dữ liệu ở quy mô công ty, tập đoàn. Với tôi, đó thực sự là giai đoạn khó khăn vì bệnh dịch, nhưng lại là bước đệm quan trọng giúp hàng triệu lao động ở TPHCM nhanh chóng dịch chuyển lên môi trường số để có thể tiếp tục kinh doanh, giao dịch trong tình huống giãn cách.
Tôi làm ở Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn SAWACO, nơi mức độ tập trung dữ liệu về cung cấp nước, rò rỉ, thất thoát nước, áp lực nước... là các con số quyết định độ vận hành trơn tru của cả công ty. Công ty chúng tôi đã không ngần ngại xây dựng hệ thống hạ tầng số, sử dụng dữ liệu lớn và AI để quản trị, đọc, hiểu và xử lý dữ liệu nhanh chóng nhất, khắc phục sự cố rò rỉ nước, giảm tình trạng rò rỉ mà không biết từ đâu. Chúng tôi hiểu dữ liệu lớn (big data) và AI chính là tương lai của ngành cấp nước thành phố.
Sau 3 năm hướng đến mục tiêu giảm thất thoát nước đến mức tối thiểu, cuối năm 2023 SAWACO đã đạt chỉ tiêu giảm thất thoát nước xuống dưới mức 15% trên toàn tổng công ty, đạt mục tiêu đến tận năm 2025, một phần là nhờ tất cả phòng ban và đồng nghiệp sẵn sàng ứng dụng ngay công cụ kỹ thuật mới nhất trên toàn hệ thống để khắc phục rò rỉ tức thời. Chúng tôi thấy rõ chuyển đổi số và AI đang làm thay đổi phương thức lao động của ngành mình theo từng tuần, từng tháng.
Là một người làm mảng kỹ thuật, tôi đã chứng kiến internet và các giai đoạn số hóa thay đổi nền kinh tế Việt Nam theo hướng cực kỳ tích cực, mở ra những cơ hội giao thương và vận hành sản xuất tiết kiệm và ưu việt hơn. Dữ liệu lớn và AI chính là bước ngoặt quan trọng đó của tương lai. Tôi thường xuyên đọc các bản tin về quản lý trên thế giới, và nhiều chuyên gia cho biết, AI không hẳn sẽ thay thế người lao động hay làm người lao động thất nghiệp. AI sẽ làm cho những người biết ứng dụng AI vào công việc thay thế những người từ chối sử dụng AI trong chuyên môn.
Nhận định đó đặc biệt có thể thấy rõ ở những phần công việc như đọc và xử lý dữ liệu. Trước đây với một bảng tính vài chục ngàn dòng, công ty cần thuê cả phòng ban để đọc và cho ra nhận định kết quả báo cáo. Với công cụ AI hiện nay, quá trình xử lý và cho ra đáp án nhận định về báo cáo nhanh hơn rất nhiều. Nhưng AI không hoàn hảo, nó phải được "canh giữ" bởi một chuyên gia đọc dữ liệu biết phối kiểm xem AI đã đọc sai phần nào. Chính ở ví dụ này, ta thấy những người có chuyên môn về dữ liệu biết dùng AI sẽ không mất việc hay bị đe dọa. Nhưng những nhân viên trẻ mới vào ngành, thiếu kinh nghiệm và nếu từ chối sử dụng AI làm bạn đồng hành, thì họ có nguy cơ bị bỏ lại phía sau.
Khi viết ra ý này, tôi kỳ vọng người lao động sẽ bớt cảm thấy căng thẳng và cảm thấy bị AI đe dọa. Thế kỷ này đòi hỏi các tập đoàn, công ty và mỗi cá nhân người lao động phải trang bị tri thức đủ nhanh để nắm công cụ AI trong tay phục vụ cho chuyên môn của mình. Chúng ta không có lựa chọn chế giễu, từ chối hay quay lưng với trí tuệ nhân tạo, vì đây là thay đổi quan trọng, cũng như trong giai đoạn đầu của internet, những người biết cách sử dụng Google và công cụ tối ưu hóa tìm kiếm đã phát triển công ty của họ nhanh chóng trên sân chơi mới.
Đầu năm 2024, UBND TP.HCM ban hành kế hoạch thúc đẩy nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo trên địa bàn TP.HCM đến năm 2025, tầm nhìn đến 2030. TP.HCM đặt mục tiêu "thúc đẩy gia tăng 20%/năm số lượng các công trình khoa học, bằng độc quyền sáng chế/GPHI hoặc quyền tác giả (đối với phần mềm) về AI hoặc ứng dụng AI", "tăng 10% nhân lực nghiên cứu và phát triển AI", "đảm bảo 100% các sở ban ngành ở thành phố sử dụng AI trong quản lý nhà nước".
Kế hoạch này là điểm sáng và tuyên ngôn quan trọng cho thấy TPHCM thực sự cực kỳ quyết tâm hướng đến thay đổi chất lượng này trong những thập niên sắp tới, và sẽ đi nhanh cùng với tốc độ toàn cầu trong nghiên cứu và ứng dụng AI.
Thành phố mang tên Bác đã sẵn sàng cho cuộc thay đổi công nghệ quan trọng của thế kỷ 21 này.