PGS.TS Huỳnh Trọng Phước - Quả cầu vàng 2023: Làm khoa học cần chọn đồng hành với những người có cùng định hướng

PGS.TS Huỳnh Trọng Phước (sinh năm 1988) sở hữu 2 bằng độc quyền giải pháp hữu ích quốc gia, 19 bài báo công bố trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục Q1, 13 bài báo công bố trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục Q2... cùng nhiều thành tích khác. Anh được nhận giải thưởng ở lĩnh vực công nghệ vật liệu mới.

PGS.TS. Huỳnh Trọng Phước đã có những chia sẻ thú vị với Tạp chí Khoa học phổ thông về quá trình học tập, giảng dạy, nghiên cứu khoa học và đạt giải Quả cầu vàng năm 2023.

Trưởng thành và học được nhiều kỹ năng mềm từ hoạt động đoàn-hội

Cơ duyên nào khiến anh chọn theo ngành sư phạm và về công tác tại Trường ĐH Cần Thơ?

- Tôi tốt nghiệp đại học 2 bằng song song ngành Xây dựng dân dụng và Công nghiệp và Xây dựng cầu đường tại Trường đại học Cần Thơ. Sau đó, tôi được giữ lại trường làm giảng viên, đây cũng là cơ duyên đến với nghề. Ngay những năm tháng còn là sinh viên, tôi luôn tham gia rất nhiều hoạt động đoàn thanh niên và phong trào của hội sinh viên. Tôi thật sự trưởng thành hơn và học được nhiều kỹ năng mềm sau những hoạt động này.

Hơn nữa, tôi thích được gặp gỡ và tiếp xúc nhiều người qua từng hoạt động đoàn thể, hoạt động cộng đồng. Do vậy, ngay sau khi tốt nghiệp hai bằng đại học song song đều xếp loại giỏi, tôi được gợi ý ở lại trường công tác và dĩ nhiên tôi đồng ý ngay. Trong những năm đầu công tác với vai trò giảng viên, tôi vẫn tiếp tục tham gia công tác đoàn hội với vai trò là bí thư đoàn khoa, ủy viên ban thư ký hội sinh viên trường.

Con đường dẫn anh đến với lĩnh vực nghiên cứu về Kỹ thuật Xây dựng, Vật liệu xây dựng”?

- Trong những ngày tháng đầu tiên bước chân đến Đài Loan để theo học chương trình thạc sĩ, tôi vẫn chưa định hướng cụ thể mình sẽ theo chuyên ngành nào. Học kỳ đầu tiên tôi học một số môn với các giáo sư ở các lĩnh vực khác nhau như vật liệu xây dựng, quản lý xây dựng, kết cấu xây dựng…Trong đó, tôi thật sự ấn tượng và có nhiều thiện cảm với Giáo sư Hwang Chao Lung, người sau này là Giáo sư hướng dẫn của tôi cho cả chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ và cùng thực hiện chung một số dự án nghiên cứu cho đến nay. Một phần quý mến thầy, một phần phù hợp với xu hướng phát triển về vật liệu mới, vật liệu thân thiện môi trường cho phát triển bền vững ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới nên tôi đã quyết định theo hướng nghiên cứu chuyên sâu về Vật liệu xây dựng.

Làm khoa học hãy chọn đồng hành cùng những người có cùng định hướng

Sở hữu 2 bằng độc quyền giải pháp hữu ích quốc gia, 19 bài báo công bố trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục Q1 và 13 bài báo công bố trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục Q2, anh có thể chia sẻ về thành tích này? Đặc biệt là 2 bằng độc quyền giải pháp hữu ích quốc gia?

- Các thành tích ghi nhận được không chỉ là sự nỗ lực của riêng bản thân tôi mà còn nhờ sự cộng tác của nhóm nghiên cứu, sự hỗ trợ của nhiều đơn vị trong và ngoài trường, kể cả các đơn vị ở nước ngoài. Như đã chia sẻ, để mỗi bài báo được chấp nhận đăng phải có sự đầu tư và chuẩn bị rất chu đáo, phải có sự liên kết và cộng tác trong quá trình thực hiện nghiên cứu và cần có thêm một chút may mắn.

Hai bằng độc quyền giải pháp hữu ích của tôi được Cục sở hữu trí tuệ, Bộ Tài chính, Đài Loan cấp về công nghệ sản xuất gạch không nung từ tro bay và gạch thân thiện môi trường có sử dụng tro trấu. Nghiên cứu này sớm được thực hiện và hoàn thành ngay thời điểm nước ta đang khuyến khích sử dụng vật liệu xây không nung để thay thế dần gạch đất sét nung truyền thống nhằm tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên và hạn chế tác động môi trường của quá trình sản xuất gạch truyền thống.

Thế nên, tôi hay khuyên các bạn cùng làm nghiên cứu hãy chọn đồng hành cùng những người có cùng định hướng, cùng ý chí phấn đấu và hoài bão để tiếp thêm năng lượng tích cực và hãy luôn tin rằng mọi việc nếu được thực hiện bằng cả tâm huyết sẽ mang lại những giá trị thiết thực và ý nghĩa nhất cho cuộc sống.

Để cho ra đời một bài báo khoa học thì đối anh với nó có một hành trình như thế nào?

- Để có được sản phẩm là một bài báo khoa học đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín phải trải qua một quá trình dài với rất nhiều nỗ lực không chỉ của riêng mình mà của cả nhóm nghiên cứu. Nó bắt nguồn đầu tiên từ ý tưởng nghiên cứu; lập kế hoạch nghiên cứu để triển khai chi tiết ý tưởng; nghiên cứu lựa chọn và chuẩn bị nguồn nguyên liệu sẽ được sử dụng; tiến hành thử nghiệm sơ bộ trong phòng thí nghiệm...

Sau đó là đánh giá, điều chỉnh các tính toán, các công thức phối liệu hay quy trình và thiết bị thí nghiệm (thường phải lặp lại thí nghiệm và điều chỉnh một số lần để có được kết quả tốt); tiến hành xử lý số liệu và bố cục sườn bài báo; viết bản thảo và điều chỉnh tới lui nhiều lần sao cho nỗi bật điểm mạnh và tính mới, tính sáng tạo của nghiên cứu; kiểm tra và hoàn thiện bản thảo về định dạng, về ngôn ngữ, về sự trùng lặp… rồi gửi bài báo vào tạp chí.

Thông thường mỗi bài báo được chấp nhận đăng sẽ trải qua quá trình phản biện kín, điều chỉnh của tác giả, phản biện lại sau điều chỉnh (quá trình điều chỉnh và phản biện lại có khi lặp lại 2-3 vòng), biên tập và xuất bản. Quá trình này thường mất khoảng 4-8 tháng, có khi dài hơn.

Cộng tác, liên kết rất cần thiết khi làm NCKH

Nhiều ý kiến cho rằng, làm NCKH ở môi trường ĐH tại Việt Nam rất khó, thậm chí là mạo hiểm… không biết với anh thì thế nào?

- Thật ra, khi làm nghiên cứu thì ở đâu cũng sẽ có cái khó, cái thuận lợi. Tất nhiên, nếu so với nước ngoài thì ở mình không có điều kiện nghiên cứu bằng họ (nguồn kinh phí và thiết bị hiện đại). Thế nên, tùy vào điều kiện thực tế ở từng thời điểm cụ thể mà mình điều chỉnh, khắc phục cái khó và tận dụng, phát huy cái thuận lợi, rồi lập kế hoạch nghiên cứu phù hợp để có kết quả như mong đợi.

Tôi cho rằng, việc cộng tác/liên kết cả trong và ngoài nước là điều hết sức cần thiết khi làm NCKH ở môi trường ĐH tại Việt Nam.

Từ lĩnh vực mình đang theo đuổi, điều gì khiến anh thấy thú vị?

- Nghiên cứu phát triển các loại vật liệu xây dựng mới để phục vụ cho các nhu cầu sử dụng khác nhau của hoạt động xây dựng là rất thiết thực và có ý nghĩa to lớn. Việt Nam mình hiện có đa dạng các nguồn nguyên liệu, nhất là các nguồn phế-phụ phẩm công-nông nghiệp chưa được tận dụng một cách có hiệu quả, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Tôi đã có rất nhiều nghiên cứu nhằm tái sử dụng được các nguồn phụ phẩm này làm thành các loại vật liệu xây dựng hữu ích và thân thiện hơn với môi trường, đây là điểm rất thú vị trong hoạt động nghiên cứu.

Là 1 trong 10 nhà khoa học đạt giải thưởng Quả cầu vàng 2023, anh thấy thế nào?

- Tôi thật sự vui mừng khi được xét chọn là 1 trong 10 nhà khoa học được trao giải thưởng khoa học công nghệ Quả cầu vàng năm nay và hạnh phúc hơn khi tất cả những nỗ lực và cố gắng trong suốt thời gian vừa qua được ghi nhận và tôn vinh. Đây sẽ là động lực để tôi tiếp tục phấn đấu trong thời gian tới.

Xin cám ơn anh.

Công Chương (thực hiện)