Trồng rau trên đống xà bần

Cách đây 1 năm khu đất mới mua rộng 10 x 15 m của ông Mẫn (quận 7) là bãi “trung chuyển” xà bần và cả rác sinh hoạt của vài ngôi nhà trong hẻm. Biết được ông Mẫn dự kiến sau 1 - 2 năm mới xây nhà, bà Tuệ Hương nhà ở gần đó ngỏ lời mượn đất trồng rau và được đồng thuận. Bây giờ không ai có thể nhận ra đây là nơi chứa xà bần nữa. Vuông đất đã được phủ một màu xanh của rau quả. Chiều mát, các bà bế cháu tụ tập mé vườn với hàng chục câu chuyện về trồng rau của tứ xứ. Hàng trăm ký lô rau quả đã được thu hái từ khu vườn.

Trên mảnh vườn toàn là gạch vụn, chạt vụn, từ các ngôi nhà cũ sau đập bỏ để sửa chữa hay xây mới, đất màu không có làm sao trồng rau? Theo bà Tuệ Hương, việc đầu tiên là xác định chất lượng đất vườn nói trên trồng được cây gì, rau ăn lá khó mà nảy mầm hay sống sót trên các đống xà bần. Chỉ có cách trồng các cây có rễ ăn sâu len lỏi trong gạch đá với bộ rễ dải luồn lách tìm nước và dinh dưỡng như đu đủ, bí, mướp... Bà Tuệ Hương nhờ chồng con moi lỗ gieo hạt. Chiếc bay của thợ xây phù hợp nhất với việc cào vào đống xà bần. Khi moi lên toàn là gạch vỡ, tuy nhiên dưới đáy những cái hố rộng và sâu 30 cm ấy vẫn có chút xíu đất cát lẫn lộn, dấu hiệu của đất trồng. Bà đổ vào hố đất mùn và gieo vào giữa hố ba hạt bí đỏ, xung quanh hố gieo 6 - 7 hạt đậu cô ve và lấy cỏ rác quay xung quanh miệng hố để giữ ẩm.

Về kỹ thuật, nhiều người trồng rau ở quận 7 cho biết, nước tưới là yếu tố rất quan trọng cho cây trồng trong điều kiện xà bần. Hàng ngày tưới nước 2 lần sáng và chiều. Ngoài dinh dưỡng từ nhúm đất “mối”, đống xà bần không chứa dinh dưỡng nuôi cây. Do vậy, người trồng rau thường phải định kỳ 10 ngày tưới phân urê và NPK trên bí. Giống bí đỏ phát triển nhanh, cứ bò đến đâu từ mỗi đốt lại đâm ra một chiếc rễ, nhờ đó dinh dưỡng đâu đó trên vườn nó có thể thu lượm. Cách bón phân cũng dễ dàng, chỉ cần hòa phân vào ô doa hoa sen tưới rộng toàn đám. Khi đọt bí sải được 1 m là cắt ngọn, ba ngọn mới bật ra và khi độ dài nhánh cấp 1 này dài 1 m lại cắt đọt, cứ như thế, chẳng mấy chốc vườn bí phủ đầy lá và những hoa vàng lấp ló...

Những hố trồng mướp trên đống xà bần cần được đào bới sâu và rộng đến 40 - 50 cm mỗi chiều. Dùng humix hay phân chuồng hoai trộn lân bón lót. Nếu có đầu tôm, đầu cá xin ở ngoài chợ đổ vào hố trộn tro, mụn dừa, đất, cát dày 20 cm. Có hai cách gieo hạt: gieo thẳng vào hố (đã ủ thêm phân) và gieo hạt vào bầu rồi đem bầu cây trồng vào hố. Cần bấm đọt để mướp ra nhánh cấp 1, kế là ra nhiều nhánh cấp 2, sau bấm đọt lần thứ 2 mướp ra nhánh cấp 3 là cho trái.

Bà Tuệ Hương chia sẻ: “cả bí và mướp trồng trên đống xà bần cần chăm phân nước kỹ trong 2 - 3 tháng đầu, theo cách nhìn lá bón phân. Sau đó cây có bộ rễ mạnh khỏe len lỏi trong đống xà bần tìm đất để sống. Tuy đống xà bần khó khăn cho giai đoạn đầu nhưng lại giữ nước khá tốt. Thường thì những cây đu đủ mọc được cạnh đống xà bần cho trái rất bền, thậm chí sống vài ba năm mà lúc nào cũng đầy cổ trái. Ngoài những cây rau quả nói trên, chúng ta vẫn có thể tạo những ô, liếp đổ đất trồng nhiều loại rau, đậu khác. Việc chăm sóc rau màu trên đất chứa xà bần có thể khó khăn, cần sự quan tâm của người làm vườn hơn trồng trên đất canh tác...”.

Minh Tuấn