Quang châm vùng đầu chữa di chứng bán thân bất toại

- Nhũn não: do xơ vữa động mạch não, bệnh tim hẹp van hai lá (cục máu đông từ tâm nhĩ trái vào tâm thất trái rồi lên não…).

- Xuất huyết não: do thành động mạch não đã xơ cứng rồi bị vỡ.

Nói chung là sau cơn hôn mê đột ngột, còn lại bệnh cảnh nghiêm trọng là liệt nửa người. Thực tế lâm sàng cho thấy nguy cơ cao của TBMMN là những người bị cao huyết áp thường xuyên, rối loạn chuyển hóa lipid - huyết, những người bị tiểu đường, suy tim… Y học ngày nay (dù đã có nhiều phát triển hiện đại) vẫn gặp nhiều khó khăn khi phục hồi chức năng vận động cho những người “bị bán thân bất toại” do di chứng TBMMN. Tại tỉnh Bình Dương, số người lớn tuổi bị liệt bán thân nhiều, đã được điều trị bằng nhiều phương cách: châm cứu (điện châm, thủy châm, nhu châm), vật lý trị liệu, luyện tập khí công - dưỡng sinh… nhưng mới mẻ hơn cả là chữa trị bằng phương pháp laser bán dẫn (công suất thấp), với cách mới chỉ châm các huyệt vùng đầu, để tác động lên các định khu chức năng ở vỏ não (chủ yếu vùng vận động đối diện với phía thân thể bị liệt), với lý do chính cũng rất đơn giản: vì vùng vận động ở vỏ não bị tổn thương mà gây ra sự liệt, nên cần phải phục hồi chức năng ở định khu này.

Vùng vận động ở vỏ não

Vùng da đầu có mạng lưới vi mạch máu rất phong phú (khác hẳn với các vùng da ở các nơi khác trên thân thể), do đó khi chúng ta dùng các tác nhân vật lý tác động lên vùng da đầu (nói chung) và đặc biệt tác động vào các định khu chức năng (nói riêng) ở đầu, sẽ có một điện trường (dưới dạng các ion từ các tế bào cảm thụ dưới da) đi theo các tế bào thần kinh hướng tâm ở đầu, lan truyền vào các nhân xám của vỏ não, do đó tạo ra sự điều chỉnh (lập lại thăng bằng) cần thiết cho một cơ quan tạng phủ (có liên hệ với vùng định khu chức năng tương ứng) khi tổ chức tạng phủ ấy bị tổn thương.

Riêng vùng vận động (zone motrice) ở vỏ não là nơi xuất phát của các bó tháp thẳng và chéo (khi bên bán cầu não của vùng vận động bị tổn thương thì gây nên yếu vận động, hoặc liệt nửa thân thể bên phía đối diện). Có thể nói: vùng vận động là hệ thống bao gồm mạng lưới thần kinh bậc cao nhất trong nhiệm vụ phối hợp các hoạt động vận động của cơ thể người. Vùng vận động ở phía trước rãnh Rolando, từ hồi trán trở lên (thuộc vùng trán ở cả hai bên bán cầu não) giống như một tuyến cong được giới hạn bởi:

- Điểm trên là chỗ xoáy tóc đỉnh đầu (huyệt tứ thần thông).

- Điểm dưới là nơi mép trước tóc mai gặp tuyến lông mày (huyệt huyền ly). Theo kinh nghiệm của nhiều thầy thuốc cho biết: kích thích vùng vận động ở vỏ não dùng để chữa các rối loạn vận động do TBMMN rất tốt:

+ Châm 1/5 phía trên tuyến vùng vận động là phục hồi vận động chi dưới (phía đối diện).

+ Châm 2/5 ở giữa tuyến vùng vận động là phục hồi vận động chi trên (phía đối diện).

+ Châm 2/5 phía dưới tuyến vùng vận động là trị liệt mặt (phía đối diện) hoặc chữa vận động ngôn ngữ khó (nói khó, nói ngọng, nói không thành tiếng…).

Khi liệt bán thân bên phải, thường có kèm thêm rối loạn ngôn ngữ (chú ý châm phía dưới tuyến của vùng vận động).

Nhận diện liệt nửa thân

Niềm vui của bệnh nhân khi đi lại được

Nguyên nhân do nhũn não: liệt mềm, thường bị cấm khẩu (vì tổn thương vùng đỉnh khu ngôn ngữ Broca); tùy theo vị trí bị nghẽn mà có thêm các biểu hiện định vị tương ứng, giống như tổn thương do xuất huyết não.

Nguyên nhân do xuất huyết não: liệt cứng, có thêm liệt mặt, một số triệu chứng khác tùy theo tổn thương ở các vị trí:

- Ở vỏ não: có thể bị liệt một chi trên (hoặc dưới), động kinh nhẹ, có thể chỉ liệt một bên mặt…

- Ở cuống não (pedulculus não trung gian):liệt bán thân đối diện với bên tổn thương chung (tức dây III), có nhiều động tác không do ý muốn.

- Ở cuống não Pons: liệt bán thân đối diện với phía tổn thương, đồng thời thêm liệt mặt (vì dây VII bị liệt), đôi khi có lác trong (vì liệt dây VI, dây thần kinh vận nhãn ngoài).

- Ở hành não: liệt bán thân đối diện với bên tổn thương, tim đập không đều, nhịp thở chậm, khó nuốt (do liệt dây thần kinh phế vị, dây X), đôi khi ăn uống hay bị sặc (do liệt dây thần kinh thiệt hầu, dây IX), nếu có thêm hiện tượng xệ vai là do liệt dây thần kinh gai sống, dây XI), có thể mất hoặc giảm vị giác, hoặc bị liệt nửa lưỡi (cùng bên với tổn thương là liệt dây thần kinh hạ thiệt, dây XII).

- Ở tiểu não: liệt nửa, giảm trương lực cơ, cử động sai lầm hướng, run rẩy, nói khó, thao tác loạn nhịp (lúc nhanh lúc chậm).

Điều trị bằng laser bán dẫn công suất thấp

Theo lý thuyết, tia laser hồng ngoại có đặc trưng hoạt huyết (làm giãn nở các vi mạch, giúp tăng hoạt động lưu thông của máu) tạo hiệu ứng gia tăng tốc độ tái tạo tổ chức bị thương tổn. Hơn nữa tia laser với bước sóng 780 nm còn có khả năng thẩm thấu tốt qua hộp sọ, do đó khi kích thích vào vùng da đầu (thuộc định khu vận động) tác động và làm phục hồi dần phần vỏ não bị tai biến, từ đây khả năng phóng ra các xung động dẫn truyền đến các chi bị liệt tương ứng (đối xứng với vị trí được kích thích), giúp chức năng vận động của các chi liệt này cũng cải thiện tốt hơn.

Tại phòng chẩn trị laser quang châm phường Chánh Nghĩa (thị xã Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương), các thầy thuốc đã áp dụng phương pháp đầu châm bằng laser bán dẫn (từ năm 2000) chữa di chứng liệt bán thân (do TBMMN) cho một số bệnh nhân lớn tuổi, theo phác đồ vừa nêu ở trên, kết quả tạm thời cho thấy: tỷ lệ phục hồi chức năng vận động đi lại và cầm nắm (ở bên chi liệt) đã tiến bộ đáng khích lệ (khoảng sau 20 lần châm).

Từ trước đến nay, cách châm cứu vào các chi bị liệt (gồm các dạng kích thích: điện châm - thủy châm - nhu châm - bấm huyệt…) chữa bán thân bất toại chưa đem lại nhiều kết quả nhanh được, vì chúng tôi nghĩ rằng: khi châm kích thích (chủ yếu) các huyệt vị trên các chi bị liệt, là ngược dòng dẫn truyền hướng tâm các xung động, để tác động gián tiếp vùng định khu chức năng vận động ở não bộ (đã bị tổn thương do tai biến: nghẽn mạch hoặc vỡ mạch) nhằm giúp cho định khu này được phục hồi dần. Còn thao tác đầu châm (craniopuncture) là cách “hoãn trị bản” (chữa gốc bệnh); các nước có nền y học tiến bộ đã thực hiện những thủ thuật chữa bệnh TBMMN ngay từ vùng bị tổn thương ở sọ não, và kết quả phục hồi di chứng liệt bán thân rất mau chóng và tương đối hoàn chỉnh hơn các liệu pháp kinh điển châm cứu các huyệt trên các chi bị yếu liệt. Đây là phương cách trị bệnh tại gốc (là vùng vận động của não bộ đã bị tai biến), còn các chi liệt chỉ là hệ quả chức năng điều khiển vận động của não bộ đã bị suy yếu, hoặc đã bị tổn hại. Khi gốc hết bệnh thì ngọn hết di chứng, các sinh hoạt vận động và tư duy trở lại bình thường.

Bệnh nhân đã khỏe lại

Cấu trúc đại não gồm hai bán cầu ở trong hộp sọ. Bán cầu não trái có chức năng phân tích ngôn ngữ - hình ảnh, quy nạp tốt những vụ việc mang tính hệ thống… Do đó, khi não trái bị tổn thương, di chứng thường là nói năng khó khăn, không còn khả năng nhớ mặt chữ nữa (bị mù chữ, dù rằng vẫn nhìn được mặt chữ), quên nhiều chuyện cũ… Bán cầu não phải có chức năng trừu tượng hóa phong phú, trực giác tốt diễn dịch tốt nhiều ý tưởng hoặc vấn đề nhạy cảm… Do đó, khi não phải bị tổn thương, di chứng thường là dễ bị xúc động (dễ khóc, dễ cười), khó nhớ các sinh hoạt thân quen hàng ngày (kể cả người thân trong gia đình).

Thủ thuật đầu châm bằng “kim” laser bán dẫn (công suất thấp) tại các cơ sở điều trị của Hội laser y học Bình Dương, đã bước đầu phát hiện thêm một kết quả khá lý thú: người bị di chứng TBMMN không những phục hồi được chức năng vận động tay chân, mà còn phục hồi tốt cả những chức năng cận tâm lý của bán cầu đại não bị tổn thương (do mạch máu não bị nghẽn hoặc bị nứt vỡ xuất huyết…). Cụ thể hơn: châm các định khu và các huyệt ở vùng đầu bằng tia laser bán dẫn đã mở ra một hướng điều trị mới: “hoạt huyết dưỡng não, kiện thần” cho người già, người suy nhược thần kinh (không bị TBMMN), thậm chí cho cả trẻ em để cả hai bán cầu đại não của mình hoạt động đúng chức năng thiên phú (đã được nhiều công trình nghiên cứu phát hiện và thừa nhận bấy lâu nay) nếu như được dinh dưỡng, chăm sóc tốt vì:

- Não bên phải là hoạt động của tư duy sáng tạo xử lý thông tin tổng hợp tốt, tiếp thu các kiến thức chung nhanh nhạy, dễ tưởng tượng và đề xuất các chủ đề mới lạ, thích diễn dịch các ý tưởng kinh điển thành một tìm tòi, phát kiến khác hẳn điều đã có trước… Mẫu người có bán cầu não phải phát triển là: nhà khoa học, nhà văn - thơ - nhạc (nghệ sĩ) triết gia...

- Não bên trái là hoạt động của tư duy phân tích lý luận, tiếp thu hợp lý các trình tự thành hệ thống logic, diễn đạt tốt suy nghĩ bằng ngôn ngữ thuyết phục… Mẫu người có bán cầu não trái phát triển là: luật gia, thầy thuốc, giáo viên các bộ môn khoa học tự nhiên, doanh nhân… O