Bi kịch từ recotus

Recotus là tên biệt dược của một loại thuốc có tác dụng trị ho trong các trường hợp như ho do cảm lạnh, cảm cúm, viêm phổi, viêm phế quản, lao, ho do hút thuốc quá nhiều... Dược phẩm này do một hãng bào chế trong nước sản xuất với thành phần hoạt chất gồm có 30 mg dextromethorphan HBr, 100 mg diprophyllin HCl và 20 mg lysozym. Hoạt chất diprophyllin HCl vốn là dẫn xuất của theophyllin có tác dụng làm giãn cơ trơn nên dùng làm một tác nhân giúp làm giãn phế quản. Lysozym là một enzym có tính năng kháng khuẩn bằng cách làm tổn hại thành tế bào của vi khuẩn. Ngoài hai chất vừa nêu, chất còn lại là dextromethorphan, là dẫn xuất của morphin, có tác dụng chống ho bằng cách ức chế trung tâm ho ở hành tủy. Trong công nghiệp dược phẩm, dextromethorphan được bào chế dưới dạng dextromethorphan HBr vốn làm cho thuốc được ổn định hơn và hấp thu tốt hơn. Dextromethorphan là một dẫn xuất bán tổng hợp từ morphin. Ở liều trị liệu, chất này là một chất chống ho rất hiệu quả. Tuy nhiên, nếu sử dụng dextromethorphan cao hơn nhiều so với liều trị liệu thì chất này trở thành một chất gây hưng cảm và gây ảo giác, ảo thanh, kích động...

Để điều trị ho thì dextromethorphan được dùng ở liều từ 15 - 30 mg, mỗi ngày dùng 3 hoặc 4 lần. Tác dụng chống ho sau mỗi lần uống dextromethorphan kéo dài từ 5 tới 6 giờ. Ở liều 100 - 200 mg, chất này gây kích thích nhẹ. Ở liều 200 - 400 mg chất này sẽ gây hưng cảm, ảo giác, ở liều 300 - 600 mg sẽ gây rối loạn hình ảnh thị giác, rối loạn vận động...

Recotus thường được một số học sinh, sinh viên lạm dụng vì được “rỉ tai” rằng thuốc này kích thích khả năng học tập, học hoài mà không thấy mệt. Điều này không có cơ sở và vô cùng tai hại, có thể nguy hiểm đến tính mạng. Nếu dùng Recotus quá liều có thể bị ngộ độc với các triệu chứng buồn nôn, ngủ gật, rung giật nhãn cầu và giảm thị lực, lơ mơ, ảo giác, có thể dẫn đến suy hô hấp, co giật và thậm chí tử vong. Những điều này chắc chắn không thể đem lại một kết quả học tập khả quan. Cũng cần nên biết rằng dextromethorphan không chỉ có trong mỗi Recotus, nó hiện diện rất nhiều trong các loại thuốc trị cảm ho như Mucinex DM, Robitussin, NyQuil, Dimetapp, Vicks, Coricidin, Delsym.

Nhiều thuốc chữa bệnh bị lạm dụng

Một số thuốc giảm đau mà thành phần có chứa opiate, narcotic cũng dễ gây nghiện. Ở nước ngoài, những mặt hàng này chỉ được bán theo toa bác sĩ, riêng tại nước ta, thì do quản lý còn lỏng lẻo, những mặt hàng này có thể mua tự do, điều này vô cùng nguy hiểm vì người sử dụng có thể bị nghiện. Một khi đã bị nghiện, bệnh nhân tự tăng liều dẫn đến ngộ độc thuốc. Những loại thuốc giảm đau rất dễ bị nghiện bao gồm Vicodin, OxyContin, Norco, Hydrocodon...

Riêng một loại thuốc trị nghẹt mũi, giảm sung huyết là pseudoephedrin. Đây là chất gây nghiện và cũng là tiền chất để chế ra các loại chất ma túy tổng hợp như methamphetamin. Methamphetamin là chất kích thích, gây nghiện, người sử dụng lâu dài sẽ bị hủy hoại về thể xác lẫn tinh thần và có khuynh hướng tự hủy hoại mạng sống. Những loại thuốc có chứa pseudoephedrin bao gồm Allerclear-D, Kirkland, Sudafed,Codral Cold and Flu, Contac, Sinufed, Claritin-D, Zyrtec-D 12 Hours...

Những dược phẩm có chứa pseudoephedrin cần phải được cung cấp cho bệnh nhân theo một quy trình có kiểm soát chứ không thể bán tràn lan. Tại Úc, muốn mua pseudoephdrin thì bệnh nhân cần phải trả lời một loạt các câu hỏi của dược sĩ nhà thuốc, bệnh nhân cũng cần phải trình giấy tờ tùy thân chẳng hạn như bằng lái xe. Bất cứ nhà thuốc tây nào ở Úc cũng phải có phần mềm quản lý pseudoephedrin nhằm để chắc chắn rằng trong ngày, khách hàng chưa mua thuốc có chứa pseudoephedrin ở những nhà thuốc tây khác. Nếu máy tính báo rằng khách hàng này đã mua pseudoephedrin trong ngày thì dược sĩ nhà thuốc bắt buộc phải từ chối cung cấp thuốc pseudoephedrin cho bệnh nhân. Luật hành nghề dược ở Úc cũng bắt buộc nhà thuốc tây chỉ được trưng bày vài hộp thuốc có chứa pseudoephedrin trên kệ, còn bao nhiêu phải cất trong tủ kín. Đã có nhiều vụ các tay nghiện đột nhập vào các nhà thuốc tây lúc đóng cửa chỉ để ăn trộm mỗi pseudoephedrin.

DS. Nguyễn Bá Huy Cường (ĐH Murdoch - Úc)