Trong lĩnh vực khí công, hô hấp đóng một vai trò rất quan trọng. Nếu không có hít thở thì không còn ý nghĩa của khí công vì nói nôm na khí công là công phu luyện khí, tức là phương pháp luyện thở.

Hít thở khí công phải chăng cũng giống như tây y, tức là thu nhập oxygen vào cơ thể và thải khí CO2? Nếu nghĩ giản đơn như vậy là một sai lầm.

Hít thở của khí công là thu nhập năng lượng (energy) từ ngoài không gian vào để theo các kinh mạch đi nuôi cơ thể. Khí ở đây là vi năng lượng vô hình vô tướng vô sắc, khoa học không chứng minh được nhưng lại có thật và có tác dụng chữa bệnh một cách kỳ diệu. Khí cũng có thể được tạo ra từ thức ăn thức uống hàng ngày và từ bào thai do cha mẹ truyền cho.

Luyện khí tức là luyện thở

Tùy theo các trường phái mà ta có các kiểu hô hấp khác nhau nhưng cùng đích cũng là mang lại sức khỏe và sự trường thọ. Đó là: thở 2 thì, thở 3 thì nội lực, thở 4 thì.

- Thở 2 thì với sổ tức (đếm số) với thời gian hít vào và thở ra bằng nhau tỷ lệ 1 - 1: loại thở này không làm tăng mà cũng không làm giảm oxy trong cơ thể.

Có một sự cân bằng giữa khí oxy và CO2. Có giá trị về y khoa chữa bệnh và phòng bệnh.

- Thở 3 thì có nín hơi: hít - nín - thở với tỷ lệ 1 - 4 - 2 với thời gian nín thở rất dài hoặc 4 thì hít - nín - thở - nghỉ tỷ lệ 1 - 2 - 1 - 1 để tạo nội lực trong nội công võ thuật thì nhịp thở trở nên chậm hơn nhiều, có thiếu oxy một chút. Nhịp thở trong mỗi phút có thể chỉ còn lại là 8, 6 hoặc 2 (bình thường con người thở 16 - 18 lần trong 1 phút). Do đó cơ thể quen với sự nín hơi khi phải gắng sức để tạo kỳ tích trong võ thuật.

Trong các cách thở khí công, hệ hô hấp được tác động rất mạnh, nhất là thở nội lực. Sự hoạt động của thở bụng dưới làm chuyển động cơ hoành liên tục. Hậu quả là sự gia tăng thông khí phổi từ 70 - 80 lít/phút.

Dung lượng khí trong phổi trung bình 2,5 - 3,5 lít. Lượng khí lưu thông qua phổi là 300 - 400 ml/giây và khoảng 9.000 lít khí/24 giờ. Mỗi người hít thở từ 16 - 18 nhịp/phút. Phổi có nhiều chức năng, nhưng chức năng chính là thông khí, hành huyết, kết nối tâm thận để điều hòa thủy hỏa âm dương kết nối ngũ hành. Ngoài ra, phổi còn giúp lưu thông thủy dịch và thải độc.

Trong thở nội lực do có sự nín thở dài nên lượng oxy giảm. Cơ thể làm quen dần với sự thiếu này (thiếu trong khả năng cơ thể chịu được). CO2 gia tăng vừa phải gây hưng phấn trung tâm hô hấp.

Theo lý thuyết khí công, phổi chủ khí nhưng thận lại chứa khí. Khi hít vào phổi đưa khí xuống thận, lúc thở ra phổi lại khuếch tán khí ra ngoài da trở thành vệ khí bảo vệ da cơ xương khớp (khí ở đây là năng lượng).

TS.BS. Lê Hành