Hội chứng buồng trứng đa nang dễ gây vô sinh
Y học - Ngày đăng : 09:29, 10/04/2014
Hiếm muộn do nguyên nhân từ chồng và vợ ngang nhau, khoảng 40%. Còn lại 20% có sự kết hợp của cả hai. Trong 40% hiếm muộn từ phía người vợ, có một số nguyên nhân thường gặp như viêm nhiễm sinh dục dưới, tắc hai vòi tử cung, bất thường dịch nhầy cổ tử cung, khối u... và đứng đầu là rối loạn phóng noãn (rụng trứng).
HỘI CHỨNG BUỒNG TRỨNG ĐA NANG LÀ GÌ?
Hội chứng buồng trứng đa nang (HCBTĐN) là hình ảnh siêu âm buồng trứng với nhiều nang nhỏ, là một bệnh lý nội tiết thường gặp ở phụ nữ, chiếm khoảng 16 - 22%.
Có nhiều cách giải thích về cơ chế phát sinh hiện tượng này nhưng tất cả đều thống nhất mô tả buồng trứng có một lớp vỏ dày chắc và không có sẹo phóng noãn. Ta có thể hình dung các nang trứng là các quả bóng thổi cao su. Nếu như các quả bóng này được thổi trong một thùng kín có thành dày thì bóng không thể to lên và không thể vỡ. Mặt khác, nếu có vỡ cũng không thông với bên ngoài được. Tương tự như vậy, do vỏ buồng trứng dày nên hàng tháng các nang trứng không thể phát triển thoải mái, cũng như không thể phá vỡ lớp vỏ dày để có hiện tượng phóng noãn.
CÁC DẤU HIỆU NHẬN BIẾT
Phụ nữ có chu kỳ kinh ngắn dưới 25 ngày, dài trên 35 ngày hay không đều luôn tiềm ẩn không có sự phóng noãn. Khoảng 3/4 trường hợp không có phóng noãn liên quan đến căn bệnh HCBTĐN.
Biểu hiện ban đầu của hội chứng này là kinh nguyệt không đều, thường thưa, dài, số lượng máu kinh thất thường, ít. Tuổi dậy thì kéo dài 2 - 3 năm, sau giai đoạn này kinh nguyệt sẽ đều. Nhưng sau vài năm mà vẫn không thấy kinh đều, cần nghĩ nhiều đến HCBTĐN. Nếu không điều trị gì, 17% trường hợp vẫn có thể có thai tự nhiên. Phần còn lại sẽ diễn biến như sau: các nang trứng không to lên được, không vỡ được, tồn tại và nằm dưới lớp vỏ dày của buồng trứng. Khi siêu âm, đặc biệt bằng đầu dò đưa qua đường âm đạo, sẽ thấy nhiều nang trứng kích thước dưới 10 mm, phân bố như chuỗi hạt đeo cổ nằm ngay ở lớp vỏ buồng trứng.
Trong các nang trứng chứa một lượng nội tiết, tích tụ dần và làm thay đổi đáng kể tình trạng nội tiết ở người phụ nữ. Nồng độ nội tiết nam trong cơ thể tăng lên, lông phát triển ở những vị trí giống như nam giới. Hay gặp là mọc ria mép, lông mày rậm, lông chân, lông bụng nhiều. Cơ thể tồn tại song song hai nồng độ nội tiết nam và nữ đều cao, vì vậy tuy có một vài dấu hiệu rậm lông nhưng nhu cầu và hoạt động tính dục nữ vẫn bình thường.
KHÁM VÀ ĐIỀU TRỊ
Do hầu hết bệnh nhân ít quan tâm với các triệu chứng trên nên không đi khám và chỉ tới khám sau kết hôn nhiều năm không có thai. Đây là một thiệt thòi vì nếu khám và điều trị muộn, biểu hiện của hội chứng ngày càng điển hình, làm việc điều trị khó khăn và ít hiệu quả.
Việc điều trị bằng thuốc kích thích phóng noãn giúp nang trứng phát triển to lên, hy vọng rạn và vỡ được. Tuy nhiên, không hẳn tất cả các trường hợp đều thành công vì còn tùy thuộc vào độ dày của vỏ buồng trứng cũng như đáp ứng đối với từng cơ thể. Nhưng khi dùng thuốc gây phóng noãn, những phụ nữ này có thể có thai, do vậy với những người chưa muốn có thai cần áp dụng biện pháp tránh thai khác mà không nên dùng thuốc tránh thai vì bản chất thuốc tránh thai là ức chế phóng noãn.
Với những phụ nữ muốn có thai:
- Trước hết họ sẽ được kích thích thử buồng trứng bằng các thuốc kích thích phóng noãn. Trong quá trình dùng thuốc, sẽ theo dõi sự phát triển nang noãn bằng đầu dò âm đạo hoặc bằng đầu dò qua đường bụng. Cách này có độ chính xác không cao vì các nang trứng thường nhỏ và phóng noãn ở kích thước 20 - 25 mm. Một số nơi khác áp dụng que thử phóng noãn. Nước tiểu sẽ được lấy để thử. Phương pháp này thuận tiện, tuy nhiên độ chính xác không cao và khác nhau giữa các hãng sản xuất. Trong từng trường hợp cụ thể, thầy thuốc sẽ có chỉ định theo dõi bằng một trong ba phương pháp trên. Hướng dẫn bệnh nhân giao hợp quanh những ngày nghi ngờ có phóng noãn. Sau không quá 6 chu kỳ không có thai sẽ chuyển sang bước 2.
- Can thiệp ngoại khoa buồng trứng.
Cắt bỏ một phần hoặc chọc thủng vài vị trí bề mặt buồng trứng là cách giải quyết cho hội chứng này. Trước đây, khi chưa có phẫu thuật nội soi, cắt bỏ một phần buồng trứng theo hình múi cam hay áp dụng cho các phẫu thuật mổ hở. Cắt xong, bề mặt buồng trứng được khâu lại để cầm máu. Phương pháp này đạt được những hiệu quả nhất định. Ngày nay phẫu thuật nội soi với ưu điểm vượt trội thường được chỉ định. Với 3 - 4 lỗ nhỏ trên thành bụng, các dụng cụ sẽ được đưa vào và can thiệp trên bề mặt buồng trứng. Các cơ sở y tế hay áp dụng cách chọc vài điểm trên bề mặt buồng trứng, hy vọng phá vỡ bức tường dày, đồng thời chọc bớt một vài nang noãn phát triển dở dang trước kia. Các nang noãn phát triển dở dang bị chọc vỡ sẽ làm thay đổi nội tiết, giúp các thuốc kích thích phóng noãn có tác dụng hơn. Đồng thời các nang noãn có cơ hội phát triển và lách vào những khoảng trống vừa tạo ra để to lên và vỡ ra ngoài.
Với cách điều trị này, 50 - 60% trường hợp hiếm muộn đơn thuần (chỉ do HCBTĐN mà không kết hợp các bệnh khác kèm theo) sẽ có thai. Tại một số bệnh viện phụ sản đã áp dụng nội soi, nhưng thay vì chọc vài điểm, bề mặt buồng trứng được xẻ bởi đường song song với hy vọng sẽ tạo được nhiều khoảng trống cho vỡ nang noãn, đồng thời phá vỡ được nhiều hơn các nang noãn phát triển dở dang. Hiệu quả của kỹ thuật này đạt khoảng 67% có thai sau mổ nội soi.
Sau mổ, cho phép bệnh nhân thử thai ngay. Nếu 6 chu kỳ không thành công nên áp dụng các phương pháp kích thích phóng noãn như bước 1. Không nên kích thích buồng trứng quá 6 chu kỳ. Nếu không thành công, bệnh nhân nên áp dụng thụ tinh trong ống nghiệm.
Một khó khăn nữa có thể gặp trong hội chứng này là hay gây sẩy thai. Nếu có thai rồi, thường được hỗ trợ bằng nội tiết tố nhau thai. Nhau thai và hoàng thể tiết ra hCG, chất này có mặt trong 12 - 16 tuần đầu thai nghén. Bệnh nhân có thể được dùng thêm thuốc có chứa hCG trong giới hạn không quá 16 tuần đầu.
PHÒNG NGỪA PHÁT HIÊN SỚM
Khám và chẩn đoán sớm từ khi có triệu chứng, khi còn ở tuổi vị thành niên sẽ giúp bạn nữ có thái độ đúng đắn hơn về cơ thể mình. Khi đó việc theo dõi và kiểm tra sẽ có định hướng. Hơn nữa các bạn sẽ được hướng dẫn một số biện pháp ngừa thai khác mà không cần sử dụng thuốc tránh thai.