100 tuổi, hơn 80 năm đạp xích lô

Số phận gian truân

Hơn 100 tuổi với trên 80 năm theo nghề đạp xích lô nặng nhọc, thế mà trời cho ông Huần sức khỏe hiếm có, đầu óc vẫn còn minh mẫn, giờ ông chỉ lảng tai... Tiếp xúc với chúng tôi, ông Huần thong thả kể lại chuyện đời: Từ lúc 13 tuổi, ông đã đi ở thuê cho một thầy cai tại Vỹ Dạ. Mỗi tháng chỉ có 6 hào tiền lương, nhưng công việc nhiều đến mức không làm hết trong ngày. Đêm đến còn bị bọn lính lệ trong nhà thường xuyên ép bức đủ điều từ giặt áo quần đến đấm lưng, bóp tay... Không chịu nổi, ông Huần bỏ trốn sang chợ Đông Ba làm thuê đủ việc từ bốc vác, phụ kéo xe cho các lái buôn. Năm 1932, nhân lúc kinh đô Huế có một cuộc triển lãm hàng hóa của các nước Đông Dương, nghe bạn bè làm thuê đồn trên ga Huế đang cần người khuân vác, tiền bồi dưỡng hậu hĩ, ông Huần theo bạn bè đến nhà ga để kiếm một chân bốc xếp.

Đi làm bốc xếp 6 tháng, ông dành dụm được 8 quan tiền, mua một chiếc xe kéo để hành nghề. Với nghề xe kéo, nếu không có giấy thông đường, thì không được bốc hàng tại chợ hoặc nhà ga, bến xe. Nhờ có giấy chứng nhận hành nghề ấy, ông được phép chở hàng khắp các nơi trong tỉnh. Mỗi buổi sáng sau khi ăn cơm ở nhà, ông đến đậu xe ở cầu Tràng Tiền chờ người đến thuê. Đi xe kéo được hơn 10 năm, ông Huần đã tích góp mua được chiếc xích lô, nhưng chả mấy ai mặn mà khi ngồi lên xe ông, bởi lúc đó ở Tòa Khâm xứ Pháp đóng tại Huế chưa cấp giấy phép hoạt động cho phương tiện xích lô trong nội thị Huế, vậy là vô tình chiếc xích lô của ông trở thành xe “công cộng” cho cả làng.

Đời xích lô

Thật kỳ thú! Trải qua chiến tranh, thiên tai trong nhiều năm, chiếc xích lô của ông Huần vẫn còn đến nay. Và vì cuộc mưu sinh, giờ đây, ông Huần vẫn gắn bó với chiếc xích lô cũ kỹ của mình. Điều may mắn là ông rất đông khách, đặc biệt những người cao tuổi rất thích đi xe của ông, để được nghe ông kể rất nhiều chuyện về Huế xưa... Sau ngày giải phóng, dù ở Huế có rất nhiều xích lô, ông Huần lại không còn khỏe mạnh như thời trai tráng, nhưng ông giữ được nhiều mối khách quen từ thuở xưa. Chiếc xích lô cũ kỹ và khuôn mặt ông Huần gần gũi đến nỗi tiểu thương chợ Đông Ba, An Cựu, Bến Ngự trên TP. Huế và cả chợ Dương Nổ (quê của ông) đều biết.

Chiếc xích lô, phương tiện sinh nhai của cụ Huần suốt 80 năm qua

Sau mỗi chuyến xe trở về nhà, ông Huần và vợ - cụ bà Trần Thị Lặc sống tằn tiện với những đồng tiền ít ỏi kiếm được từ nghề đạp xích lô. Họ lo mua gạo, còn ăn gì cũng xong. Ông bảo, tui còn sức còn đạp xích lô chứ nghỉ thì hai vợ chồng già không biết nương tựa vào ai! Hàng ngày, ngoài vài chục ngàn đồng kiếm được từ chạy xe xích lô, ông bà còn trồng thêm đám rau, cải, bầu bí trước sân nhà để làm thức ăn. Đã lớn tuổi, mỗi ngày ông chỉ đi hai ba cuốc xe, kiếm ít tiền mua gạo, thức ăn.

Anh Đặng Văn Minh, công an thôn Lưu Khánh nói về ông Huần: “Ở trong làng, xã hễ nhà nào có ai đau ốm, hay trở dạ bất ngờ lúc nửa đêm ông cũng thức dậy để chở đi bệnh viện. Ông không ngần ngại giúp đỡ, dù gia cảnh nghèo khó phải chạy xích lô. Chưa khi nào ông mặc cả trước khi chạy, ai trả bao nhiêu cũng được, không có cũng chẳng sao. Ông vui vẻ sống chan hòa với xóm làng”.

Tuy vậy, trong buổi trò chuyện với chúng tôi, ông Huần thi thoảng trầm buồn... Đó là nỗi niềm của người cha xa con trai duy nhất gần 30 năm mà không hề gặp mặt. Năm 1978, vì nhà quá nghèo anh Đặng Xoài, con trai duy nhất của ông Huần, lúc đó đã có vợ và 2 con nhỏ, bỏ quê vào Nam làm ăn, từ đó mất liên lạc, chưa một lần về thăm cha mẹ... Chúng tôi chia tay với ông Huần khi cái nắng chiều hè chói chang đang hắt thẳng vào mái hiên nhà ông bằng tôn, đã cũ nát. Ngoài ngõ, chiếc xích lô được khóa cẩn thận với một chiếc khóa dây cũ kỹ đã rỉ sét theo thời gian. Trong nhà, bà cụ đang ngồi trên giường đánh bạn với chiếc ti vi đang mở, nếu không có nó để giải trí, chắc hai ông bà cô quạnh lắm...

Bài và ảnh: VŨ HÀO