Lần đầu tiên Việt Nam ghép thành công đồng thời tim và phổi cho người suy đa tạng

Ghép đồng thời tim - phổi cho người

Bệnh nhân là chị Trần Như Q. (38 tuổi, Ninh Bình) có tiền sử thông liên nhĩ - tăng áp động mạch phổi nặng đã bít dù thông liên nhĩ từ năm 2011.

Từ đầu năm đến nay, bệnh của chị trở nặng, chị Q. liên tiếp nhập viện với chẩn đoán hội chứng eisenmenger - suy thất phải không hồi phục - hở ba lá nặng/tiền sử bít dù thông liên nhĩ, khả năng tử vong tính theo ngày.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, khả năng tử vong của nữ bệnh nhân chưa tròn 40 tuổi tính theo ngày, không còn cách nào khác ngoài ghép tạng.

Ca phẫu thuật diễn ra trong 7 giờ, huy động lực lượng tinh nhuệ từ nhiều chuyên khoa: ngoại tim mạch – lồng ngực, gây mê – hồi sức, hồi sức sau mổ, phục hồi chức năng, dinh dưỡng… Các bác sĩ cũng phải cắt bớt phổi hai bên cho vừa, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo kinh điển để tưới máu miệng nối tốt hơn, soi phế quản ống mềm trong mổ đánh giá 2 miệng nối phế quản gốc.

Sau ghép phổi, người bệnh cần dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh nhưng rất dễ nhiễm khuẩn vì thông với bên ngoài và phổi hiến nhiễm khuẩn A. Baummani đa kháng sẵn. Hiện, bệnh nhân đang tiếp tục được theo dõi hồi sức sau ghép.

TS Dương Đức Hùng đánh giá, sự thành công của ca ghép đồng thời tim - phổi cho bệnh nhân suy đa tạng đã mở ra dấu mốc quan trọng, khẳng định bước tiến vượt bậc của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong lĩnh vực ghép đa tạng, đồng thời đặt dấu mốc cho y học Việt Nam trên bản đồ thế giới cũng như mở ra nhiều cơ hội cứu sống và hướng điều trị mới cho những bệnh nhân mắc bệnh tim – phổi giai đoạn cuối.

Kỹ thuật phức tạp, hiếm trên thế giới

PGS.TS Phạm Hữu Lư - Phó Trưởng khoa Ngoại Tim mạch và Lồng ngực cho biết, ghép khối tim - phổi là kỹ thuật tiên tiến thay thế đồng thời tim và hai phổi bằng tạng hiến khỏe mạnh. Đây là lựa chọn cuối cùng cho bệnh nhân mắc đồng thời bệnh tim và phổi giai đoạn cuối, khi các phương pháp khác đều thất bại.

Phẫu thuật đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao, sự phối hợp liên chuyên khoa và chế độ chăm sóc sau mổ đặc biệt. Trên thế giới, ca ghép loại này hiếm gặp do nguồn tạng khan hiếm, quy trình phức tạp và nguy cơ biến chứng cao. Chỉ định thường áp dụng cho các trường hợp: bệnh tim bẩm sinh phức tạp kèm tăng áp động mạch phổi kiểu Eisenmenger; tăng áp động mạch phổi nặng gây suy tim phải không hồi phục; hoặc bệnh phổi giai đoạn cuối kèm bệnh tim trái không thể sửa chữa.

Trong hai năm qua, số ca ghép tạng tại Việt Đức tăng mạnh, đem lại sự sống cho hàng trăm bệnh nhân. Tháng 10/2024, bệnh viện cũng lần đầu tiên ghép thành công đồng thời tim và gan cho một bệnh nhân nam 41 tuổi.

Tại Anh, tỷ lệ sống sau ghép khối tim – phổi đạt khoảng 85% sau 90 ngày và 72% sau 1 năm. Tại Mỹ, một số trung tâm như Stanford Health Care ghi nhận tỷ lệ sống sau 1 năm gần 90%, cao hơn mức trung bình quốc gia. Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy tỷ lệ sống 5 năm đạt khoảng 60%, chứng minh hiệu quả kéo dài và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

TS. Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) đánh giá đây là một thành tựu xuất sắc, khẳng định năng lực của y tế Việt Nam trong lĩnh vực ngoại khoa.

Sau 33 năm, Việt Nam đã thực hiện hơn 10.000 ca ghép tạng. Riêng tại Việt Đức, chương trình lấy - ghép đa tạng từ người hiến chết não triển khai từ năm 2010.

Từ cuối năm 2023, đặc biệt là trong năm 2025, số lượng người hiến chết não tăng đột biến. Tính từ tháng 8/2024 đến 8/2025, bệnh viện đã vận động được hơn 50 trường hợp chấn thương sọ não nặng đồng ý hiến tạng (trước đây từ 8-10 người), thực hiện lấy đa tạng từ 34 trường hợp hiến chết não.

Điều này giúp số lượng ca ghép tạng tại bệnh viện này lên gần 2.500 ca, tính đến nay; 150 ca trong số đó ghép từ người cho chết não. Bệnh viện đã thực hiện nhiều ca ghép 2 tạng cùng lúc (tim và gan, tim và phổi, gan và thận).