20 lần “cưỡi sóng” mang sắc xanh đến quần đảo Trường Sa

Ấy vậy, giờ đây ở nơi đầu sóng ngọn gió với cái nắng cháy da thịt, từ đảo nổi đến đảo chìm, “sức sống xanh” từ cây cối, hoa màu đã đâm chồi, tươi tốt, phủ xanh trên những hòn đảo của Trường Sa.

Mỗi cây xanh vươn mình phát triển là thành quả sau nhiều năm nỗ lực bền bỉ của quân và dân nơi đây, cùng với sự đồng hành của Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam (IAS) nhằm phủ xanh quần đảo Trường Sa theo chương trình khuyến nông trung ương thực hiện từ năm 2019 đến nay.

Đưa nông nghiệp công nghệ cao ra đảo

Với hơn 20 lần “cưỡi sóng” ra đảo Trường Sa, TS Ngô Xuân Chinh - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chuyển giao Tiến bộ kỹ thuật Nông nghiệp (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam) đã phối hợp với cán bộ, chiến sỹ Lữ đoàn 146 Hải quân (Lữ đoàn Trường Sa anh hùng) triển khai nghiên cứu, chuyển giao xây dựng nhiều mô hình từ trồng rau công nghệ cao, trồng cây phủ xanh và chăn nuôi gia súc, gia cầm cho quần đảo Trường Sa từ năm 2006 đến nay.

“Có chứng kiến mùa biển động mới cảm nhận hết sự khắc nghiệt ở quần đảo Trường Sa. Lần đầu tiên đặt chân lên đảo, thịt hộp ăn triền miên, lúc đầu thấy ngon thích lắm, nhưng bước sang ngày thứ 8 trở đi, cứ mở thịt hộp ra chỉ nhìn thôi đã thấy sợ. Kể từ lúc đấy tôi nhận ra càng phải nỗ lực nghiên cứu hỗ trợ cán bộ, chiến sĩ tăng gia sản xuất để có thể đảm bảo lượng thực phẩm tại chỗ” - TS Ngô Xuân Chinh kể lại.

Đặc biệt, TS Ngô Xuân Chinh cũng là người chủ trì triển khai thực hiện Dự án “Xây dựng mô hình phát triển một số cây trồng vật nuôi và cây phủ xanh tại quần đảo Trường Sa” đã được triển khai từ năm 2019 - 2024.

Với chương trình này, TS Chinh và các cộng sự đã xây dựng thành công nhà màng, nhà lưới thế hệ cao với vật liệu bền, chắc, chống sự ăn mòn của muối biển và chịu được sức gió lên đến cấp 10-12 trong mùa mưa bão. Đồng thời, nhóm của ông đã hướng dẫn bộ đội trồng rau trong nhà lưới, dùng giá thể thay cho đất với hệ thống tưới tiết kiệm. Đặc biệt, ở những điểm đảo chìm, trước kia bộ đội chủ yếu dùng khay gỗ để trồng rau, nhưng nhóm đã nghiên cứu ra vật liệu thay thế là composite để chịu được điều kiện khắc nghiệt của thời tiết, chống lại các yếu tố như nắng, gió, nước mặn.

Từ sự hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật, công nghệ từ các chuyên gia nông nghiệp, cán bộ, chiến sĩ mà chiến sĩ, từng đảo đã áp dụng hiệu quả vào trồng trọt, tăng gia sản xuất. Nếu như trước đây năng suất rau xanh chỉ đạt 1,5kg/m2 thì đến nay đã tăng lên từ 3,5 - 4kg/m2, do đó cán bộ chiến sĩ có thể tự túc được 70 - 80% rau xanh. Đây là yếu tố tinh thần có giá trị cao, không thể đo đếm được.

Ngoài ra, dự án còn cung cấp giống vật nuôi như vịt biển, gà, heo, bò,… để bộ đội và nhân dân gây đàn, tăng gia sản xuất, tạo nguồn thực phẩm tươi sống tại chỗ và cải thiện bữa ăn. Các giống được đã được nghiên cứu và đáp ứng các điều kiện như có thể chống chịu được với điều kiện sống tại quần đảo và sinh sản tốt.

Đến nay, đảo Đá Tây A, Trường Sa Lớn, Trường Sa Đông, Nam Yết, Sơn Ca,… đã xây dựng rất thành công mô hình này và chương trình đang tiếp tục hỗ trợ triển khai ở các điểm đảo khác trong những năm tới.

“

“Nhờ chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật từ Trung tâm Nghiên cứu Chuyển giao Tiến bộ kỹ thuật Nông nghiệp mà rau trên đảo luôn xanh tốt, lính đảo ăn không hết, thậm chí còn hỗ trợ cho ngư dân”

Trung tá Lê Ngọc Nam, Chính trị viên đảo Đá Tây, quần đảo Trường Sa.

“Phủ xanh” một vùng đất cát, san hô

Thực tế, thổ nhưỡng ở Trường Sa chủ yếu là cát và san hô, khả năng giữ nước rất hạn chế, cùng với đó, thời tiết Trường Sa cũng vô cùng khắc nghiệt. Mùa khô thì thiếu nước, mùa mưa thì bão, gió lớn. Vì vậy để có một cây xanh tươi tốt, tỏa bóng mát trên các đảo ở Trường Sa không phải việc dễ thực hiện. Chính vì thế, bên cạnh việc hỗ trợ tăng gia sản xuất, từ 2019, TS Ngô Xuân Chinh đã cùng các cộng sự thực hiện chương trình “phủ xanh Trường Sa” tại một số đảo trên quần đảo.

Ban đầu, một số đảo ở Trường Sa chỉ có lác đác 4 loài cây bản địa là bàng vuông, tra, phong ba và bão táp. Công việc của nhóm nghiên cứu xử lý cát, san hô nhiễm mặn để trồng cây xanh; nghiên cứu di thực các loài cây xanh từ đất liền ra phù hợp với điều kiện tự nhiên của từng đảo. Theo đó nhóm đã dùng 20% đất sét (tạo keo đất), 30% mùn hữu cơ, 50% hữu cơ rồi đưa phân vi sinh (gồm phân giải lân, phân giải đạm, phân giải cellulose) trộn vào cho xuống hố và trồng cây.

Thời điểm đầu, có những đảo khi nhóm TS Chinh đến chỉ bạc trắng một màu cát và san hô phong hóa nhiễm mặn. Vậy mà nhóm ông Chinh cứ miệt mài chở từng bao đất sét, bao mùn hữu cơ, bao phân từ đất liền ra, tạo chất dinh dưỡng để trồng cây. Cứ thế, màu xanh của cây trái cứ lấn dần màu bạc trắng của cát và san hô trên từng hòn đảo.

“Từ năm 2019 đến nay, chúng tôi đã tập trung phủ xanh được trên các đảo Trường Sa Lớn, Trường Sa Đông, Phan Vinh, Nam Yết,… và đặc biệt đối với đảo Tây A, khi chưa thực hiện chỉ là đảo trắng như sa mạc, cát san hô bị nhiễm mặn và chưa có bất cứ cây trồng nào có thể sống được. Tuy nhiên, qua nghiên cứu chuyển giao ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật, đến nay đảo Đá Tây đã phủ toàn màu xanh và các loại cây sinh trưởng phát triển rất tốt” - TS Chinh chia sẻ.

Hiện nay, các đảo đang được quy hoạch trồng mới các loại cây xanh như dáng hương, lim xẹt, cây me tây, sala và cây ăn quả như chuối, đu đủ, mận, dừa. Ước tính, tỷ lệ phủ xanh ở Trường Sa đến nay đạt khoảng 80%. Cây xanh ở Trường Sa không những tạo cảnh quan đẹp, điều hòa khí hậu, ngọt hóa đất đai, tạo bóng mát mà còn giúp che chắn gió, bão, góp phần trực tiếp vào khả năng phòng thủ, chiến đấu của quân, dân trên đảo.

“

“Để phủ xanh Trường Sa hoàn toàn cần lượng cây rất lớn. Mỗi người Việt Nam góp một cây xanh thì sẽ có rất nhiều cây xanh được gửi đến Trường Sa. Chúng ta hãy cùng chung tay để bảo vệ thiên nhiên, môi trường và giúp cho Trường Sa ngày càng thêm xanh và đời sống chiến sĩ tại đây được nâng cao hơn”

TS Ngô Xuân Chinh Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chuyển giao Tiến bộ kỹ thuật Nông nghiệp (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam.

Biển đảo là nhà

Với TS Ngô Xuân Chinh, Trường Sa được xem như ngôi nhà thứ 2 của ông vậy. Hơn 17 năm ròng không năm nào ông Chinh không cùng các cộng sự ra đảo. Kể từ năm 2019 đến nay, bình quân mỗi năm ông Chinh cùng các cộng sự ra đảo khoảng 2-3 chuyến. TS Chinh chia sẻ: “Trong ngần ấy năm, nhiều thế hệ cán bộ chiến sĩ Trường Sa và cả cộng sự của tôi đã được thay mới chỉ riêng mình tôi vẫn cũ và miệt mài với sự nghiệp “Vì Trường Sa xanh” ”.

Mỗi chuyến đi đến Trường Sa đều mang đến cho TS Ngô Xuân Chinh những cảm xúc riêng biệt, nhưng tựu chung lại là niềm tự hào và trách nhiệm với nơi đây. TS Ngô Xuân chinh cho biết: Xuyên suốt chương trình Trường Sa này, bản thân lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lãnh đạo viện, hệ cán bộ viện cùng gần 30 người đồng hành cùng chương trình đều với mong muốn cống hiến, hỗ trợ bộ đội tăng gia sản xuất.

“Mỗi lần trở lại Trường Sa thấy đảo xanh hơn, cuộc sống của các chiến sĩ được cải thiện hơn. Đến với đảo, tôi như người lính cùng ăn, cùng ở cùng sinh hoạt và hỗ trợ bộ đội biết cách tăng gia sản xuất, coi nhau như anh em một nhà, chia ngọt sẻ bùi, điều đó làm tôi cảm thấy hạnh phúc” - TS Chinh bộc bạch.

Với quyết tâm phủ xanh Trường Sa, những năm gần đây, bóng mát của những rặng phi lao, những tán phong ba, bàng vuông vững chãi, những vườn rau xanh công nghệ cao đang được phủ khắp các điểm đảo. Nơi vùng đất đầy nắng gió, cát sỏi cằn cỗi ấy, đến nay, những mầm xanh vẫn mơn mởn, sinh sôi giúp cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên đảo càng vững vàng bám biển đảo.

“

Khi hỏi về sự đồng hành của gia đình để TS Ngô Xuân Chinh có thể làm tốt công việc này, ông chia sẻ: Gia đình là nơi đứng sau ủng hộ để ông có thể hoàn thành công việc và nhiệm vụ của mình. Chính nhờ có gia đình hỗ trợ, giúp đỡ, nên ông có thể xách ba lô lên đi công tác bất cứ nơi đâu và bất cứ lúc nào.